«ΠΟΝΤΟΣ, Θέματα Λαογραφίας του Ποντιακού Ελληνισμού»

Πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 24 Σεπτεμβρίου η παρουσίαση του βιβλίου "ΠΟΝΤΟΣ, Θέματα Λαογραφίας του Ποντιακού Ελληνισμού" με την AEGEAN OIL, χορηγό της έκδοσης & τις Εκδόσεις "Αλήθεια" στο Ξενοδοχείο King George.

Κεντρικός ομιλητής ήταν ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Βουλευτής Κιλκίς κ. Κωνσταντίνος Κιλτίδης.

Για το βιβλίο μίλησαν επίσης:

Ο Δημοσιογράφος και Συντονιστής Εκδότης κ. Κώστας Τσαρούχας,
Ο Επίκουρος Καθηγητής του. Δ.Π.Θ. και Επιμελητής του τόμου κ. Μανόλης Σέργης,
Ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Δ.Π.Θ. και Διευθυντής της σειράς κ. Μανόλης Βαρβούνης,
Ο Πρόεδρος της AEGEAN OIL και Πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Αθηνών κ. Δημήτρης Μελισσανίδης.

Παρεβρέθησαν:
Αναστάσιος Νεράντζης, Αντιπρόεδρος βουλής
Κώστας Κιλτίδης, Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης
Γιώργος Λιάνης, Βουλευτής (ΠΑΣΟΚ)
Μάρκος Μπόλαρης, Βουλευτής (ΠΑΣΟΚ)
Αθηναίος Φλωρίνης, Βουλευτής (ΝΔ)
Λάζαρος Λωτίδης, πρώην υπουργός
Ναύαρχος Ευάγγελος Λαγάρας, επίτιμος αρχηγός ΓΕΝ
Πτέραρχος Θεολόγος Συμεωνίδης, επίτιμος αρχηγός ΤΑΔ
Τάκης Λουκανίδης, Αχιλλέας Ασλανίδης


Λίγα λόγια για τον τόμο...

«ΠΟΝΤΟΣ, Θέματα Λαογραφίας του Ποντιακού Ελληνισμού»

Ο τόμος για τον λαϊκό πολιτισμό και την παράδοση του Πόντου και των κατοίκων του, αποτελεί έργο 28 ειδικών ερευνητών, επιστημόνων και Πανεπιστημιακών Καθηγητών υπό τον συντονισμό του Επίκουρου Καθηγητή Λαογραφίας, στο Τμήμα Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού των Παρευξεινίων Χωρών, του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης κ. Μανόλη Γ. Σέργη. Χρειάστηκαν 4 χρόνια κοπιώδους προσπάθειας για το συντονισμό, τη συγγραφή και τη συγκρότηση των 462 σελίδων του τόμου.

Το έργο, αντίστοιχο του οποίου δεν υπάρχει μέχρι σήμερα στην ελληνική βιβλιογραφία, εντάσσεται στην σειρά «Ελληνικοί Τόποι και Πολιτισμοί» των εκδόσεων «Αλήθεια» και σχεδιάστηκε με διπλό σκοπό:

• Να αποτελέσει βήμα γνώσης του κάθε Έλληνα πολίτη αλλά και προώθησης των λαογραφικών σπουδών γύρω από τον πλούσιο λαϊκό πολιτισμό του Πόντου και

• Να αποτελέσει έγκυρο πανεπιστημιακό βοήθημα για την ειδικότερη, γνώση, διδασκαλία και σπουδή της ποντιακής λαογραφίας.

Στο λαογραφικό έργο αυτό, πρωτόγνωρο για τα μέχρι τώρα δεδομένα, αφού ανάλογες προσπάθειες στο παρελθόν περιορίσθηκαν σε μονοσήμαντες και συνήθως ιστορικές μόνο καταγραφές και μαρτυρίες για τον Πόντο και τον Ποντιακό Ελληνισμό, εξετάζεται διεξοδικά η λαϊκή παράδοση του Μικρασιατικού Πόντου και των Ποντίων που ήρθαν στην Ελλάδα με την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και την ανταλλαγή πληθυσμών, στα πλαίσια της συνθήκης της Λωζάννης, το 1923-1924.

Εξετάζεται, επίσης, η παράδοση των Ποντίων που εντάχθηκαν στα όρια της τέως Σοβιετικής Ένωσης, και παλιννόστησαν στην Ελλάδα κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Οι σχετικές μελέτες περιλαμβάνουν, μάλιστα, όλες τις εκφάνσεις ενός παραδοσιακού πολιτισμικού συστήματος. Δηλαδή, τόσο τον υλικό και τον κοινωνικό, όσο και τον πνευματικό βίο, στην μεγάλη ποικιλία των επιμέρους εκδηλώσεων τους.

Προκύπτει, λοιπόν, αβίαστα ότι αυτό το επιστημονικό έργο θα θυμίσει στους παλιότερους αλλά και θα διδάξει στους νεότερους, την λαϊκή παράδοση του Ποντιακού Ελληνισμού, ενός από τα δυναμικότερα και πλέον μαρτυρικά τμήματα του Γένους μας. Για τον λόγο αυτό, ο τόμος για την λαογραφία του Πόντου των εκδόσεων «Αλήθεια» αποτελεί πραγματικό εργαλείο εθνικής και πολιτισμικής αυτογνωσίας, σε μια εποχή κρίσιμων ανακατατάξεων και οριακών ιστορικών και πολιτισμικών μετασχηματισμών στην ευρύτερη περιοχή μας.

Στο εισαγωγικό σημείωμα του Επίκουρου Καθηγητή του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, κ. Μανόλη Γ. Σέργη, οριοθετείται η σημασία, ο στόχος και το επίπεδο της έκδοσης.

Στο τόμο «Πόντος» δημοσιεύονται μελέτες των:

1. Ακριτόπουλος Αλέξανδρος, Επίκουρος Καθηγητής Λογοτεχνίας στη Παιδαγωγικό Τμήμα Δ.Ε. Φλώρινας
«Το ποντιακό λαϊκό παραμύθι»
2. Αλεξάκης Ελευθέριος
«Συγγένεια και οργάνωση του χώρου στους Έλληνες του Πόντου.»
3. Αλεξανδρίδης Κώστας
«Το πανάρχαιο δρώμενο των μωμόγερων. Από τη Λιβέρα του Πόντου στον Τετράλοφο Κοζάνης»
4. Βαρβούνης Μ. Γ., Αναπληρωτής Καθηγητής Λαογραφίας Δ.Π.Θ.
«Ποντιακή Αγιολατρεία»
5. Βεργέτη Μαρία, Δ.Π.Θ., Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης
«Έλληνες Ποντιακής καταγωγής από την πρώην Σοβιετική Ένωση: Παλιννόστηση και Κοινωνικός Αποκλεισμός»
«Η συλλογική ταυτότητα του ποντιακού ελληνισμού στον ελλαδικό χώρο»
6. Βοζίκας Γιώργος
«“Πρόσφυξ Παναγία” Συνυφάνσεις στην ανασύσταση του προσκυνήματος της Παναγίας Σουμελά στο Βέρμιο»
7. Γαλανίδου-Μπαλφούσια Έλσα
«Η λαϊκή μετεωρολογία στο Πόντο και τα φυσικά φαινόμενα»
8. Ευσταθιάδης Στάθης, Δρ Νομικής-Λαογράφος
«Η γυναίκα στην ποντιακή ποίηση»
9. Ευσταθιάδου Μυροφόρα
«Το πανηγύρι στην Κατιρκάγια: Ο κοινωνικός και πολιτισμικός του ρόλος»
10. Ζωγράφου Μάγδα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ Πανεπιστημίου Αθηνών
«Ανάμεσα στην ενσωμάτωση και τη διαφοροποίηση: Διαδικασίες συγκρότησης και διαπραγμάτευσης της ποντιακής ταυτότητας και η δύναμη του χορού»
11. Καραγιαννίδου Άντα
«Η παραβατική συμπεριφορά στους ενήλικες και στους εφήβους ποντίους
νεοπρόσφυγες από την πρώην Σοβιετική Ένωση»
12. Κασκαμανίδης Ιωάννης, Δάσκαλος-Υποψήφιος Διδάκτορας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Φλώρινας
«Διαπραγμάτευση με το παρελθόν για το καθορισμό του παρόντος και το σχεδιασμό του μέλλοντος: η ταυτότητα των Ελλαδιτών Ποντίων κατά τον 20ο αιώνα»
13. Κεκρίδης Ευστάθιος, πρ. Αναπληρωτής Καθηγητής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης
«Ο Πόντος κατά την εποχή της Οθωμανικής κυριαρχίας»
14. Κονταξής Κώστας
«Το δημοτικό τραγούδι “Του γεφυριού της Άρτας” σε ποντιακή παραλλαγή και παραλλαγή του ελλαδικού χώρου. Ομοιότητες και διαφορές.»
15. Κούζας Γιώργος
«Αναφορά στην θρησκευτικότητα των Ποντίων στο Βατούμ της Γεωργίας κατά τη σοβιετική περίοδο»
16. Λαυρεντιάδου Μάρη, Δρ., Εργαστήριο Μελέτης της Μετανάστευσης και Διασποράς, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης Πανεπιστημίου Αθηνών
«Μοντέλα κατοίκησης και στρατηγικές ένταξης των Ελλήνων Ποντίων από την πρώην ΕΣΣΔ στον ελλαδικό χώρο».
17. Μαλκίδης Θεοφάνης, Λέκτορας Δ.Π.Θ.
«Ο επίλογος της κοινωνικής ζωής των Ελλήνων του Πόντου. Η γενοκτονία τους και η ελληνόφωνοι-κρυπτοχριστιανοί στον Πόντο σήμερα»
18. Μεντεσίδου Ελένη
«Τα Παρχάρια στον Άγιο Δημήτριο Κοζάνης»
19. Μουζάκης Στέλιος, Λαογράφος
«Άσκηση κοινοτικής εξουσίας, αλληλεγγύη ή ενδοκοινοτικές διαφορές στη Τραπεζούντα στο 1821»
20. Παπαδόπουλος Σάββας
«Η σχολική στο Μαυρόβατο Δράμας. (1915-2006)»
21. Παπακυπαρίσσης Αναγνώστης
«Ανταλλάξιμοι Λαζοί στην Ελλάδα (1925-1926). Ιστορική πλαισίωση και λαογραφικά στοιχεία από ανέκδοτες επιστολές του Αρχείου Dawkins.»
22. Περπατίρη Νικολέτα, Υποψήφια Διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών
«Ο μύθος της Άλκηστις στο ποντιακό δημοτικό τραγούδι: παρουσίαση της νεώτερης έρευνας»
23. Ράπτης Δημήτρης, Λέκτορας στο Τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
«Ν. Κερασούντα Πρέβεζας. Κληρονομιές και βιώματα σε μία σύγχρονη ποντιακή κοινότητα»
24. Σέργης Μ. Γ., Επίκουρος Καθηγήτης Δ.Π.Θ.
«Θρυλόριο. “Έναν χωρίον ποντιακόν κ’ ημπορεί να έχει έναν ξένον όνομαν”. Ιδεολογήματα, παρετυμολογία και ιστορική ερμηνεία του τοπωνύμιου ενός ποντιακού χωριού της Κομοτηνής»
25. Ταξίδης Στάθης
«Όψεις της καθημερινής ζωής στην Τσιμέρα κατά το τέλος του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου αιώνα»
26. Χαρατζίδης Ελευθέριος, Λέκτορας Δ.Π.Θ.
«Λαϊκές παραδόσεις στο γεωργικό πολιτισμό των Ελλήνων της Αρμενίας κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα»
27. Χατζόπουλος Γ. Κ., Φιλόλογος
«Το αμίλητο νερό… και ιδιαιτέρως στην ποντιακή»
28. Χρυσού-Καρατζά Κυριακή, Φιλόλογος-Λαογράφος
«Τροφές και εθνοτυπική ταυτότητα των Ποντίων στα Σούρμενα»

Ουσιαστικά, ο τόμος αυτός συντελεί στην διατήρηση της μνήμης. Και αποτελεί απάντηση στις τάσεις και τις φωνές εκείνες που επιζητούν –ή ακόμη και προσπαθούν να επιβάλλουν- την συστηματική διαστρέβλωση της ιστορίας.


«ΠΟΝΤΟΣ, Θέματα Λαογραφίας του Ποντιακού Ελληνισμού»

Ομιλία κ. Δημήτρη Μελισσανίδη

Κύριε υπουργέ, κύριοι βουλευτές, κύριοι καθηγητές, κυρίες και κύριοι

Είναι γνωστό ότι ο πολιτισμός είναι η κινητήρια δύναμη των εθνών, αυτή που σε μεγάλο βαθμό καθορίζει την ιστορική του πορεία. Ιδιαίτερα δε όταν πρόκειται για τον παραδοσιακό, λαϊκό πολιτισμό, τότε μπορούμε να πούμε ότι είναι η δύναμη που δίνει ιδιαίτερο χρώμα και ομορφιά σε κάθε λαό και έθνος.

Οι Έλληνες του Πόντου έζησαν στα άγια χώματα της αλησμόνητης πατρίδας συνεχώς επί τρεις χιλιάδες χρόνια. Εκεί, έχοντας διαχρονική συντροφιά από τη μια πλευρά τις απότομες βουνοκορφές των Ποντιακών βουνών και από την άλλη τα φουρτουνιασμένα κύματα του Ευξείνου Πόντου, παλεύοντας αδιάλειπτα με βαρβαρικά φύλα, με Πέρσες, Άραβες, Μογγόλους και Τούρκους, σχηματίστηκαν τα βασικά χαρακτηριστικά των Ελλήνων του Πόντου.

Ατρόμητος, μαχητικός, αγωνιστικός, καταδικασμένος από τη μοίρα του να παλεύει απέναντι σε πολυπληθέστερους αντιπάλους, ο Πόντιος έμαθε να πετυχαίνει το ακατόρθωτο. Γι’ αυτό η ιστορία μας, τα λαϊκά μας τραγούδια που διασώθηκαν επί αιώνες, είναι γεμάτα με ήρωες, στρατηγούς και ακρίτες, με κορυφαίο το Διγενή, ο οποίος καλεί μέχρι και το Χάρο να παλέψουν σε μαρμαρένιο αλώνι.

Και σε αυτές τις άγριες, τις σκληρές συνθήκες, όπου ο άνδρας είναι πολεμιστής και αγωνιστής, η γυναίκα, η μάνα, η σύζυγος και η αδελφή, έχουν ξεχωριστή, πρωταγωνιστική θέση στην ίδια την κοινωνία.

Μελωδικός σύντροφος σε πολεμιστές και ρωμάνες, είναι τα ακριτικά τραγούδια, η λαϊκή ποντιακή μούσα, επική μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, όπως επική είναι και η ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού.

«Ακρίτας κάστρεν έχτιζεν, Ακρίτας περιβόλιν...»

“Αητένς επαραπέτανεν, ψηλά σα επουράνια...»

Κάτω από αυτές τις συνθήκες κεντήθηκε ο πολύχρωμος και πανέμορφος καμβάς του λαϊκού παραδοσιακού πολιτισμού των Ελλήνων του Πόντου, από το 800 π.Χ. μέχρι το 1923, οπότε οι πρόγονοί μας αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την προσφιλή πατρίδα.

Τότε οι πρόγονοί μας, μαζί με τα εικονίσματα, τα ιερά κειμήλια και τα οστά των προγόνων τους, πήραν στις πλάτες τους και κουβάλησαν τις μνήμες και τον πολιτισμό της αλησμόνητης πατρίδας σε νέους τόπους, στον Καύκασο, την Κριμαία, την Καλαμαριά, τη Φλώρινα, τα Σούρμενα, την Καλλιθέα, τα Ταμπούρια, την Κοκκινιά και το Κερατσίνι. Εκεί και δω, στις νέες-παλιές πατρίδες, ο Ποντιακός Ελληνισμός συνέχισε και συνεχίζει να κρατάει ζωντανές τις μνήμες και το λαϊκό πολιτισμό του αλησμόνητου Πόντου.

Αυτός ο πολιτισμός, όπως και η ιστορία μας, δυστυχώς δεν έχει πάρει τη θέση που του αρμόζει στην ιστορία του ελληνικού έθνους. Τα παιδιά μας όταν διδάσκονται την ελληνική ιστορία, δεν βλέπουν παρά λίγες γραμμές για την πλούσια και γεμάτη αγώνες και αντρειοσύνη ιστορία του ποντιακού ελληνισμού, που άνδρωσε και ανέδειξε μια αυτοκρατορία, την Ποντιακή Αυτοκρατορία των Μεγαλοκομνηνών, που έζησε περίπου τρεις αιώνες.

Εδώ υπάρχει ένα κενό, που καλείται η ελληνική πολιτεία να καλύψει, για να δικαιωθούν οι αγώνες που έκαναν επί χιλιετίες οι Έλληνες του Πόντου για τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία.

Μέρος αυτού του τεράστιου κενού, που ιδιαίτερα για μας τους Πόντιους, είναι ένα κενό στις καρδιές μας, έρχεται να καλύψει ο σπουδαίος τόμος των εκδόσεων ΑΛΗΘΕΙΑ, ΠΟΝΤΟΣ, Θέματα Λαογραφίας του Ποντιακού Ελληνισμού.

Στις 462 σελίδες του βιβλίου αυτού 29 συγγραφείς, άνθρωποι του πνεύματος, των γραμμάτων, των τεχνών και του λαϊκού μας πολιτισμού, έγραψαν κεφάλαια για την ιστορία και τον πολιτισμό των Ελλήνων του Πόντου, καλύπτοντας μια χρονική περίοδο που αρχίζει από την περίοδο της αυτοκρατορίας και την οθωμανική κατοχή και φθάνει μέχρι τις μέρες μας.

Πρόκειται για ένα μνημειώδες έργο, που επιμελήθηκε ο καθηγητής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου, Μανόλης Σέργης και εκδόθηκε από τις εκδόσεις ΑΛΗΘΕΙΑ, του φίλου μου, Κώστα Τσαρούχα.

Και το κυριότερο, το βιβλίο αυτό θα διδάσκεται στο πανεπιστήμιο, σε όλους τους Έλληνες φοιτητές, ανοίγοντας, ελπίζω το δρόμο για τη διδασκαλία της ιστορίας του Ποντιακού Ελληνισμού, σε όλες τις βαθμίδες της ελληνικής εκπαίδευσης.

Κυρίες και κύριοι που γράψατε αυτό το έργο, κύριε καθηγητά που το επιμεληθήκατε, αγαπητέ φίλε Κώστα Τσαρούχα που ανέλαβες την έδκοση του βιβλίου, ως πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Αθηνών, ως πρόσφυγας 2ης γενιάς του αλησμόνητου Πόντου, ως απλός Έλληνας, σας απευθύνω ένα θερμό ευχαριστώ.

Με τιμή

Δημήτρης Μελισσανίδης
Πρόεδρος AEGEAN και Ευξείνου Λέσχης Αθηνών

Ο Μοργκεντάου και η εποχή του

Του Γιώργου Μπατζά
Συνήθως εμάς τους Έλληνες, και όσους έχουν ιστορική συνείδηση, ο μήνας Σεπτέμβριος θυμίζει την πανωλεθρία του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη, την άτακτη υποχώρησή του και τον ενταφιασμό της Μεγάλης ιδέας στα παράλια του Αιγαίου. Η λήξη του πολέμου είναι αυτή που σφράγισε τις ψυχές των Ελλήνων-Ρωμιών προσφύγων με την οριστική και αμετάκλητη εξαναγκαστική αποχώρηση τους από τα πάτρια εδάφη και αφήνοντας πίσω τους έναν πολιτισμό περίπου τριών χιλιάδων χρόνων.
Σε καμία χώρα του κόσμου δεν συνέβη αυτό το αποτέλεσμα μετά από πόλεμο, να ξεκληριστεί δηλαδή τελείως ο γηγενής πληθυσμός. Το πώς συμφώνησαν οι "πολιτισμένες" χώρες της Δύσης στον βίαιο ξεριζωμό των χριστιανικών πληθυσμών της Ανατολής είναι ένα από τα ανεξήγητα φαινόμενα της απάνθρωπης βάρβαρης δυτικής συμπεριφοράς έναντι του Μικρασιατικού ελληνισμού. Διότι στον βωμό των μεγάλων ενεργειακών συμφερόντων θυσίασαν και αιματοκύλισαν τους λαούς της εγγύς-Ανατολής.
Αυτοί που αποκάλυψαν όλες τις φρικαλεότητες και τα εγκλήματα που συντελέστηκαν στην Ανατολή, ήταν κυρίως ιεραπόστολοι που τα αφηγούνταν γραπτώς ή προφορικώς στους προξένους και στους πρεσβευτές των χωρών τους.
Πέρα από τις ιμπεριαλιστικές πολιτικές επιλογές των χωρών που δραστηριοποιούνταν στην περιοχή, υπήρξαν διπλωμάτες 9πρόξενοι ή πρεσβευτές) και ιεραπόστολοι οι οποίοι παρέκαμψαν την πολιτική των χωρών τους και λειτούργησαν ανθρώπινα και συναισθηματικά. Ένας από αυτούς ήταν ο Χ. Μοργκεντάου, τότε πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη, που συνέλλεξε στοιχεία με δική του πρωτοβουλία και έγραψε το βιβλίο "Τα μυστικά του Βοσπόρου", που εξιστορύσε γεγονότα της περιόδου που τελέστηκε η γενοκτονία των Αρμενίων. Ο Μοργκεντάου αρκετές φορές συνατήθηκε με τον τότε υπουργό των Εσωτερικών Ταλαάτ Πασά και με των υπουργό των Στρατιωτικών Ενβέρ Πασά, για να τους πείσει να επιδείξουν κάποια επιείκεια έναντι των σφαγιαζομένων Αρμενίων.
Πιο συγκεκριμένα, αν δούμε τους διαλόγους του Μοργκεντάου με τον Ταλαάτ και στη συνέχεια με τον Ενβέρ πασά, θα αντιληφθούμε πολλά. Θα καταλάβουμε το κλίμα που επικρατούσε ανάμεσα στις δυο πλευρές και κυρίως θα δούμε την αποφασιστικότητα της Νεοτουρκικής πολιτικής στάσης έναντι των μειονοτήτων. Το βιβλίο "Τα μυστικά του Βοσπόρου", του διακεκριμένου ανθρωπιστή διπλωμάτη, που είναι ένα μέρος των απομνημονευμάτων του, μας μεταφέρει στην εποχή εκείνη και μας αποκαλύπτει τις άγριες διαθέσεις της τριανδρίας των ηγετών της κυβέρνησης "Ένωσις-Πρόοδος".

Υπό την σκιά της Δύσης:
Ο Μοργκεντάου μας διηγείται ότι "η αποχώρηση του συμμαχικού στόλου από τα Δαρδανέλια είχε συνέπειες, που δεν έγιναν άμεσα αντιληπτές. Το πρακτικό αποτέλεσμα ήταν η απομόνωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας απ’ όλο τον υπόλοιπο κόσμο, εκτός από τη Γερμανία και την Αυστρία. Η Αγγλία, η Γαλλία, η Ρωσία και η Ιταλία, που επί έναν αιώνα χαλιναγωγούσαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία, είχαν χάσει κάθε έλεγχο και επιρροή. Οι τούρκοι για πρώτη φορά μετά από δυο αιώνες θα μπορούσαν να ζήσουν ως έθνος με τις κλίσεις τους και να κυβερνήσουν τους υποτελείς λαούς, όπως επιθυμούσαν. Με την απελευθέρωση από την ξένη κηδεμονία η Τουρκία γιόρτασε την εθνική της αναγέννηση, δολοφονώντας σχεδόν ένα εκατομμύριο υπηκόους της".
Σε κάποια συνάντησή του με τον Μοργκεντάου, ο Ενβέρ πασά είπε στον αμερικανό διπλωμάτη: "Γιατί να νοιώθουμε υποχρεωμένοι στους Γερμανούς; Τι έκαναν για μας που να μπορεί να συγκριθεί με τα όσα κάναμε για αυτούς; Είναι αλήθεια ότι μας δάνεισαν κάποια χρήματα και μας έστειλαν μερικούς αξιωματικούς για να μας εκπαιδεύσουν. Κοιτάξτε όμως τι κάναμε εμείς! Νικήσαμε τον βρετανικό στόλο, κάτι που δεν θα μπορούσαν να το κάνουν ούτε οι Γερμανοί ούτε κανείς άλλος. Διατηρούμε στρατό στο μέτωπο του Καυκάσου, απασχολώντας έτσι πολλούς Ρώσους στρατιώτες που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθούν στο δυτικό μέτωπο. Επίσης έχουμε υποχρεώσει την Αγγλία να διατηρεί μεγάλες δυνάμεις στην Αίγυπτο και τη Μεσοποταμία. Έτσι αποδυναμώνουμε τις συμμαχικές στρατιές της Γαλλίας. Όχι! Οι Γερμανοί δεν θα μπορούσαν ποτέ να σημειώσουν τις στρατιωτικές τους επιτυχίες χωρίς εμάς. Αν κάποιος πρέπει να αισθάνεται υποχρεωμένος, είναι αυτοί και όχι εμείς".
Σε αυτό το σημείο του διαλόγου ο Ενβέρ πασάς αναφέρεται στον στρατηγικό ρόλο που έπαιξε η Τουρκία και στη σημασία της γεωπολιτικής της θέσης στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αναφέρει ότι χωρίς τη συμμετοχή της Τουρκίας η Γερμανία δεν θα μπορούσε να κάνει τίποτα. Αυτές οι απόψεις και η στρατιωτική του αυτοπεποίθηση του Ενβέρ, του έδωσαν μια αλαζονεία, μια έπαρση που στη συνέχεια αυτά τα συναισθήματα επηρέασαν όλους τους συνεργάτες του για τη συνέχιση της πολιτικής που οδήγησε στη παράνοια.
Από τις συζητήσεις τους με τον Μοργκεντάου προκύπτει ότι οι δυο ηγέτες το παραδέχονται ότι ήθελαν να τιμωρήσουν τους Αρμενίους:
Για το 1915 εγκαινιάζεται ένα νέο καθεστώς απέναντι στους Αρμενίους που υπηρετούσαν στον στρατό. Αντί να υπηρετήσουν κανονικά, τους υποχρέωσαν να εργαστούν σε καταναγκαστικά έργα, στα τάγματα εργασίας(amele taburu), και σύντομα υιοθετήθηκε μια μέθοδος εν ψυχρώ εξόντωσης τους.
Ο Μοργκεντάου αναφέρει ότι "οι Νεότουρκοι αποδείχτηκαν πιο ευφυείς από τον προκάτοχο τους Αμπτούλ Χαμίτ. Η διαταγή του έκπτωτού σουλτάνου ήταν απλώς σκοτώστε τους. Η οθωμανική δημοκρατία κατέστρωσε ένα τελειότερο σχέδιο. Αντί να σφάξει μαζικά τον αρμένικο λαό, αποφάσισε να τον εκτοπίσει. Στο νοτιοανατολικό τμήμα της Αυτοκρατορίας βρίσκονται η συριακή έρημος και η κοιλάδα της Μεσοποταμίας". Συνεχίζει ότι "ο πραγματικός σκοπός της εκτόπισης ήταν η κλοπή, η λεηλασία και η καταστροφή. Η εκτόπιση δεν ήταν τίποτα άλλο από μια νέα μέθοδο εξόντωσης".
Σε κάποιο σημείο ο Μοργκεντάου λέει ότι "από τεχνική άποψη βέβαια δεν είχα δικαίωμα να επέμβω. Σύμφωνα με τα ψυχρά εθιμοτυπικά δεδομένα, η μεταχείριση των Τούρκων υπηκόων από την κυβέρνηση τους ήταν εσωτερική υπόθεση της Τουρκίας. Η αμερικανική κυβέρνηση δεν είχε δικαίωμα να αναμειχθεί στην υπόθεση, εκτός αν βλαπτόταν άμεσα τα συμφέροντα ή η ζωή των Αμερικανών πολιτών. Ο Ταλαάτ ξεγλιστρούσε, ήταν όλο υπεκφυγές και αντιμετώπιζε εχθρικά το ενδιαφέρον του αμερικάνικου λαού για τους Αρμενίους. Δικαιολόγησε την πολιτική του (ο Ταλαάτ) απέναντι στους Αρμένιους λέγοντας ότι οι τελευταίοι βρίσκονταν σε συνεχείς συνεννοήσεις με τους Ρώσους. Μου έδωσε την εντύπωση ‘ότι αυτός επιθυμεί την εκμηδένιση των δύστυχων’. Μου είπε ότι η Επιτροπή Ένωση και Πρόοδος είχε εξετάσει λεπτομερώς το ζήτημα και ότι η πολιτική, που ακολουθούσαν τώρα, είχε υιοθετηθεί επίσημα".
Σε μια από τις συναντήσεις τους ο Ταλαάτ του είπε: "Σας ζήτησα να έρθετε σήμερα, για να μπορέσω να σας εξηγήσω τη θέση μας στο Αρμενικό θέμα. Η αντίθεση μας στο Αρμενικό θέμα βασίζεται σε τρεις λόγους. Πρώτον, έχουν πλουτίσει εις βάρος των Τούρκων. Δεύτερον, είναι αποφασισμένοι να γίνουν τύραννοι μας και να ιδρύσουν δικό τους κράτος. Τρίτον, έχουν ενθαρρύνει ανοιχτά τους εχθρούς μας. Βοήθησαν τους Ρώσους στον Καύκασο και η αποτυχία μας εκεί οφείλεται κατά μεγάλο μέρος στις ενέργειες τους. Έτσι πήραμε την αμετάκλητη απόφαση να τους καταστήσουμε ανίσχυρους πριν τελειώσει ο πόλεμος". "Η γενική του κατηγορία ότι οι Αρμένιοι συνωμοτούσαν κατά της Τουρκίας και δεν έκρυβαν τη συμπάθεια τους προς τους εχθρούς της δεν σήμαινε αν την ανάλυε κανείς, τίποτα άλλο από το ότι οι Αρμένιοι έκαναν συνεχώς εκκλήσεις προς τις Ευρωπαϊκές Δυνάμεις, για να τους προστατεύσουν από τις κλοπές, τις σφαγές και τις βιαιοπραγίες. Μίλησα για πολύ ώρα για αυτά και για παρόμοια πράγματα. Άδικα μιλάτε, απάντησε ο Ταλαάτ. Έχουμε ήδη ξεμπερδέψει με τα τρία τέταρτα των Αρμενίων. Δεν έχει μείνει κανείς από αυτούς στο Μπίτλις, το Βαν και την Ερζερούμ. Το μίσος ανάμεσα στους Τούρκους και τους Αρμένιους είναι τόσο έντονο, ώστε πρέπει να τους αποτελειώσουμε. Αν δεν το κάνουμε, θα προετοιμάσουν την εκδίκηση τους. Σας κάλεσα για να σας γνωστοποιήσω ότι η πολιτική μας απέναντι στους Αρμένιους έχει καθοριστεί οριστικά και τίποτα δεν μπορεί να την αλλάξει".
Την ίδια πολιτική θέση υποστηρίζει και ο Ενβέρ Πασάς στη συνομιλία του με τον Αμερικανό πρεσβευτή. Ο υπουργός πολέμου, ήταν διαφορετικός τύπος ανθρώπου από τον Ταλαάτ έκρυβε τα συναισθήματα του και ήταν συνήθως μειλίχιος, ψύχραιμος και ευγενικός έτσι μας τον περιγράφει ο Μοργκεντάου για τον Ενβέρ.
"Είχα ειδοποιήσει τον Ενβέρ ότι σκόπευα να συζητήσω μαζί του διεξοδικά. Οι Αρμένιοι είχαν ειδοποιηθεί, άρχισε ο Ενβέρ, για το ότι θα τους συνέβαινε αν έπαιρναν μέρος των εχθρών μας. Πριν από τρεις μήνες κάλεσα τον Αρμένιο πατριάρχη και του είπα ότι, αν οι Αρμένιοι έκαναν κάποια απόπειρα να εξεγερθούν ή να βοηθήσουν τους Ρώσους, δεν θα μπορούσα να αποτρέψω το κακό που θα τους συνέβαινε. Η προειδοποίηση μου έμεινε χωρίς αποτέλεσμα. Οι Αρμένιοι εξεγέρθηκαν και βοήθησαν και τους Ρώσους. Γνωρίζετε τι συνέβη στο Βαν. Απέκτησαν τον έλεγχο της πόλης, βομβάρδισαν κυβερνητικά κτίρια και σκότωσαν πολλούς μουσουλμάνους. Αλλά, αν συμμαχούν με τους εχθρούς μας, όπως έκαναν στην περιοχή του Βαν, πρέπει να εξοντωθούν. Η Ρωσία, η Αγγλία, η Γαλλία και η Αμερική δεν ωφελούν τους Αρμένιους με το να συμμερίζονται και να τους ενθαρρύνουν. Τελικά είπα αν υποθέσουμε ότι αυτά που λέτε είναι αλήθεια, τότε γιατί δεν τιμωρείτε τους ενόχους; Γιατί θυσιάζεται έναν ολόκληρο λαό για τα υποτιθέμενα εγκλήματα μεμονωμένων ατόμων; Η άποψη σας είναι σωστή σε καιρούς ειρήνης απάντησε ο Ενβέρ. Σε καιρό πολέμου όμως δεν μπορούμε να ερευνούμε και να κάνουμε παζαρέματα. Πρέπει να δράσουμε ταχύτατα".
Το ζήτημα της παροχής περίθαλψης στους λιμοκτονούντες Αρμενίους γινόταν κάθε μέρα πιο πιεστικό στον Ενβέρ αναφέρει ο Αμερικανός πρεσβευτής. Προσπαθούσε πάση θυσία να βοηθήσει τους Αρμενίους μέσω των ιεραποστόλων. Επέμεναν και δεν επέτρεπαν οι Νεότουρκοι το να βοηθήσουν οι ξένοι τους Αρμένιους.
Είναι ολοφάνερο από τους διαλόγους τουλάχιστον των δυο μεγάλων ηγετών της Επιτροπής "Ένωσις και Πρόοδος" που παραδέχονται την εξόντωση του Αρμενικού έθνους. Βασικά η άρνηση της γενοκτονίας από την πλευρά των τουρκικών κυβερνήσεων έγινε από τους μεταγενέστερους πολιτικούς.
Η πρώτη ευρύτερη επίδειξη του ιδιαίτερου ενδιαφέροντος των ΗΠΑ για τη μέση ευρασιατική περιοχή είχε ως επίκεντρο την Μικρά Ασία και την Ελλάδα που συμπίπτει με την πολεμική ανάμιξη της Αμερικής και στους δυο Παγκοσμίους πολέμους.
Ο Μοργκεντάου επέτυχε δανειοδότηση της προσφυγικής αποκατάστασης από την Αγγλική Τράπεζα αλλά και από την Τράπεζα της Νέας Υόρκης και με άλλους οικονομικούς κύκλους από την ΗΠΑ. Ο Μοργκεντάου σε συνεργασία με τον Ν. Πλαστήρα αρχηγό της επανάστασης του 1922, τον Γ. Παπανδρέου τον τότε πολιτικό σύμβουλο και με άλλους φιλελευθέρους αναλαμβάνει την προεδρία της Επιτροπής Προσφυγικής Αποκατάστασης στην Ελλάδα. Τελικά η αλήθεια είναι ότι οι ΗΠΑ επικράτησε με την καταστροφή των Ιώνων της Μικράς Ασίας χωρίς να προβεί σε θυσίες και σε αντιπαροχές, ακόμη και έναντι της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Μπολσεβίκικης Ρωσίας οι οποίες τροφοδότησαν την Τουρκία σε οπλισμό αλλά και της παραχώρησαν εδάφη. Η Γαλλία την Κιλικία και αργότερα την Αντιόχεια, η Ιταλία την Λυκία και την Καρία, η τότε Σοβιετική Ένωση το Κάρς και το Αρνταχάν. Το αποφασιστικό ενδιαφέρον των Αμερικανών εκδηλώθηκε για την περιοχή αμέσως μετά το δόγμα Τρούμαν και στη συνέχεια με το Σχέδιο Μάρσαλ.

Ομιλία με θέμα: Οι αλλαγές στο τοπίο της ιστορικής δυτικής Αρμενίας: Σκέψεις από ένα ταξίδι στο παρελθόν

Επιτυχημένο το 3ο Αντάμωμα Ολυμπιαδιτών

Ο Σάββας Καλεντερίδης κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων με τον Αντινομάρχη κ. Βασίλειο Ντόκο, τον αντιστράτηγο κ. Γεώργιος Ταμουρίδης, τον ταξίαρχο κ. Νικόλαο Ταμουρίδη, τον πρόεδρο του συλλόγου «ΤΟ ΜΑΤΖΙΚΕΡΤ» κ. Μιχάλη Χατζεϊπίδη τη διευθύντρια του συλλόγου ο ΘΕΤΤΑΛΟΣ Δ. Λαρισαίων κ. Μαρία Παπαδοπούλου.

Μεγάλη επιτυχία σημείωσε το 3ο αντάμωμα των Απανταχού Ολυμπιαδιτών που διοργάνωσαν στην Ολυμπιάδα ο Πολιτιστικός Σύλλογος του χωριού σε συνεργασία με τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λάρισας, Διεύθυνση Πολιτισμού Αθλητισμού και Νεολαίας και το Πολιτιστικό και Αθλητικό Οργανισμό της Νομαρχίας.
Μεταξύ τους, την 3η ημέρα των εκδηλώσεων, παρέστη και ο κ. Σάββας Καλεντερίδης ο οποίος ήταν και ο κεντρικός ομιλητής και ανέπτυξε το θέμα «Το ποντιακό ως ένα σύγχρονο πολιτικό ζήτημα».
Στις εκδηλώσεις συμμετείχαν οι εκ Πόντου Ολυμπιαδίτες διοικητής Δ’ Σωμ. Στρατού αντιστράτηγος κ. Γεώργιος Ταμουρίδης και ο διοικητής ΤΑΞΑΣ Ταξίαρχος Νικόλαος Ταμουρίδης.
Σε ένα πολυπληθές ακροατήριο, την εκδήλωση παρακολούθησε και ο Αντινομάρχης κ. Βασίλειος Ντόκος ως εκπρόσωπος του Νομάρχη κ. Λ. Κατσαρού, ο οποίος στο σύντομο χαιρετισμό του συνεχάρη το Δ.Σ. για τις εκδηλώσεις και τα πολιτιστικά δρώμενα αλλά και τον κεντρικό ομιλητή για την τεκμηριωμένη τοποθέτησή του, τον πατριωτισμό, την ευθύτητα, τη σοβαρότητα και τη συνέπειά του. Επίσης ενημέρωσε για τις ενέργειες που πράττει η Ν.Α. για την αξιοποίηση της περιοχής του Ολύμπου και αναφέρθηκε στην έμφαση που δίνει η Ν.Α. Λάρισας και προσωπικά ο Νομάρχης για την ανάδειξη, τη διατήρηση και τη μετάδοση της πολιτιστικής κληρονομιάς με στόχους για την αξιοποίηση του Ολύμπου και της ευρύτερης περιοχής.
Στο πρόγραμμα των ομιλιών συμμετείχαν επίσης, ο σύλλογος «Ο ΘΕΤΤΑΛΟΣ» Δ.Λαρισαίων με την διευθύντρια κ. Μαρία Παπαδοπούλου και ο πρόεδρος του συλλόγου Απανταχού Ολυμπιαδιτών Δήμου Ολύμπου «ΤΟ ΜΑΤΖΙΚΕΡΤ» κ. Μιχάλης Χατζεϊπίδης, ο οποίος είχε και την επιμέλεια όλων των εκδηλώσεων.
Αναδημοσίευση από το E-PONTOS

Να γεννηθεί προτού πεθάνει

του Γιώργου Πολυχρονίδη

Στόν Γιωρίκα απ τά Κοτύλια τής Γκιουμουζχανάς (14 Σεπτεμβρίου. Ημέρα μνήμης τής Γενοκτονίας τού Μικρασιατικού Ελληνισμού)

Βλέπω την πλάτη σου ασθμαίνουσα να τρέχει
στής ανηφόρας την απότομη ραχούλα

ήρθαν ζαπτιέδες στρατιώτη να σε πάρουν
στά μαύρα τάγματα
πού θάνατο μοιράζουν

Κρύβεσαι στό ταβάνι του σπιτιού σου,
χλιαρή αγκάλη φρούδας προστασίας

οσμίζεσαι την σκόνη των αλόγων
των αμαχων τά πλήθη πού
μαντρώνουν.

μαύροι αναβάτες σμπρώχνουν καί ουρλιάζουν
κόσμο μες το σχολειό καταχωνιάζουν

Κλάματα νήπιων, γυναικών βοή καί θρήνος,
και η απειλή στού δήμιου το στόμα:

“πές μου πού κρύβεται ειδάλλως σε ξεσχίζω”
λέει καί το ξίφος στήν κοιλια της ακουμπάει, μέσα ζωή οκτάμινη σκιρτάει,
καί πρίν την γέννα θάνατο μυρίζει.

Κραυγή απ τά στήθια σου
τον ουρανό τραντάζει:
“Άφσον ατς, έπαρ εμέ ντό θέλτς” καί κατεβαίνεις

τρέξε το μακελειό Γιωρίκα να προλάβεις, τρέξε σαν
άνεμος τον δήμιο να κρατήσεις,
τρέξε βλαστέ του Πόντου
να γλυτώσεις
τον νέο βλαστό, να γεννηθεί προτού πεθάνει.

2o Διεθνές Συνέδριο Ποντιακών Ερευνών

"ΠΟΝΤΟΣ, Θέματα Λαογραφίας του Ποντιακού Ελληνισμού"

H AEGEAN OIL, χορηγός της έκδοσης & οι Εκδόσεις "Αλήθεια" σας προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλίου "ΠΟΝΤΟΣ, Θέματα Λαογραφίας του Ποντιακού Ελληνισμού" την Τετάρτη 24 Σεπτεμβρίου 2008 στις 20:00 στο Ξενοδοχείο King George (Πλατεία Συντάγματος).

Κεντρικός ομιλητής θα είναι ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Βουλευτής Κιλκίς κ. Κωνσταντίνος Κιλτίδης.

Για το βιβλίο θα μιλήσουν επίσης:

Ο Δημοσιογράφος και Συντονιστής Εκδότης κ. Κώστας Τσαρούχας,
Ο Επίκουρος Καθηγητής του. Δ.Π.Θ. και Επιμελητής του τόμου κ. Μανόλης Σέργης,
Ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Δ.Π.Θ. και Διευθυντής της σειράς κ. Μανόλης Βαρβούνης,
Ο Πρόεδρος της AEGEAN OIL και Πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Αθηνών κ. Δημήτρης Μελισσανίδης.