«Φοβάμαι όλα αυτά που θα γίνουν για μένα, χωρίς εμένα»

«4ο Πανελλαδικό Φεστιβάλ Ποντιακών Χορών, Αθήνα 2008»

Όπως ανέφερα σε προηγούμενη επιστολή μου «η αιχμή του δόρατος της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδας (Π.Ο.Ε) είναι η νεολαία της. Αυτό αποκρυσταλλώνεται έμπρακτα στις δύο μεγαλύτερες εκδηλώσεις της, το πανελλαδικό φεστιβάλ ποντιακών χορών και στην πανελλήνια συνάντηση ποντιακής νεολαίας, και στη μαζική συμμετοχή της νεολαίας στην ετήσια πανελλαδική συγκέντρωση διαμαρτυρίας για την Ποντιακή γενοκτονία».
Στο τελευταίο φεστιβάλ ποντιακών χορών που έγινε στην Αθήνα η νεολαία ήταν ξανά πρωταγωνίστρια στην σκηνή, αλλά στην πραγματικότητα απούσα και άφωνη στο βήμα. Τους συνεπήρε όλους η μαζικότητα της συμμετοχής των νέων, όμως μίλησαν όλοι εκτός από την νεολαία. Το συγκεκριμένο φεστιβάλ οργανώθηκε και εκτελέστηκε αποκλειστικά από τον Σ.Πο.Σ Νότιας Ελλάδας και νήσων. Η απουσία εκφοράς λόγου εκ μέρους της νεολαίας δεν ήταν παράλειψη ή οργανωτικό λάθος, αλλά πολιτική απόφαση. Αυτό προκύπτει από την επίμονη άρνηση των συγκεκριμένων ανθρώπων στο αίτημα τόσο δημοκρατικά εκλεγμένων αντιπροσώπων της νεολαίας, όσο και μελών του Δ.Σ της Π.Ο.Ε, με τη δικαιολογία ότι δεν υπήρχε χρόνος.
Η θέλησή μας να εκφραστούμε για να ακουστεί η φωνή και η άποψη της νεολαίας και ένστασή μας στις μεθοδεύσεις που ακολουθήθηκαν, δεν είναι προϊόν κάποιας ματαιοδοξίας, φιλοδοξίας ή καταναγκασμού, αλλά λογικό επόμενο του πρωταγωνιστικού ρόλου της νεολαίας στην συγκεκριμένη εκδήλωση. Τέλος η διαμορφωθείσα εντύπωση της ύπαρξης εξωθεσμικών κέντρων λήψης αποφάσεων πέρα από τον Σ.Πο.Σ Νότιας Ελλάδας και νήσων στην οργάνωση και στην εκτέλεση της εκδήλωσης επιβάλει έναν πρόσθετο σκεπτικισμό στην συνολική εκτίμηση του γεγονότος.
Τα αίτια της συγκεκριμένης ενέργειας θα τα αναζητήσουμε προ της δημιουργίας της συντονιστικής επιτροπής νεολαίας, όταν ορισμένοι προσπάθησαν να ποδηγετήσουν ανεπιτυχώς την νεολαία πιστεύοντας ότι οι νέοι ως άπειροι και ρομαντικοί δε θα υποψιαστούν το πολιτικό τους σχέδιο. Προτρέχοντας έσπευσαν να δημιουργήσουν περιφερικές επιτροπές χωρίς κεντρική απόφαση της Π.Ο.Ε. θέλοντας να προκαταλάβουν καταστάσεις και να δημιουργήσουν τετελεσμένα με απώτερο σκοπό την αποσταθεροποίηση. Η μεθόδευση όμως αυτή δεν τους βγήκε. Οι νέοι τελικά έκριναν και με συγκαταβατικότητα αποφάσισαν. Η νεολαία οργανώθηκε πανελλαδικά χωρίς εσωτερικές εντάσεις και έχει πλέον δείξει δείγματα γραφής. Βέβαια υπάρχει και η άποψη ότι η νεολαία είναι καλή όταν είναι καθοδηγούμενη με αποτέλεσμα να φτάνουμε στα τελευταία γεγονότα.
Τα φαινόμενα αυτά είναι νοσηρά, αλλά πάντοτε ενυπάρχουν σε πολιτικούς οργανισμούς. Πόσο μάλλον σε μεγάλους όπως η Π.Ο.Ε, που αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες πραγματικά εθελοντικές οργανώσεις της Ελλάδας. Μπορεί ορισμένοι νέοι να απογοητεύονται και να απαντούν με απόσυρση (αυτό είναι όπως είπαμε σε προηγούμενο άρθρο και μια αιτία της παθολογίας του πολιτικού συστήματος της Ελλάδας). Άλλοι όμως πεισμώνουν και εντείνουν τις προσπάθειές τους. Η απάντηση στο έλλειμμα δημοκρατίας είναι περισσότερη δημοκρατία, στη φαυλότητα η συμμετοχή. Το ποτήρι δεν μισοάδειο, αλλά μισογεμάτο. Η απόρριψη και ο αποκλεισμός της νεολαίας έχουν κοντά πόδια και θα εκλείψουν.

Κωτίδης Χαράλαμπος
Πρόεδρος Συντονιστικής Επιτροπής
Νεολαίας της Π.Ο.Ε

Η γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού

Ιστορία, πολιτική και αναγνώριση

Χρήστος Ιακώβου

Στις 24 Φεβρουαρίου 1994 το ελληνικό κοινοβούλιο ψήφισε ομοφώνως την ανακήρυξη της 19ης Μαίου ως «Ημέρα μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου». Η επιλογή της συγκεκριμένης ημέρας έχει να κάνει με μία ιστορική στιγμή κατά τη διάρκεια της γένεσης του τουρκικού κράτους. Είναι η μέρα κατά την οποία ο Μουσταφά Κεμάλ απεβιβάσθη στη Σαμψούντα και άρχισε τη δεύτερη και επώδυνη φάση της σφαγής των Ποντίων.
Η πράξη αυτή της Βουλής των Ελλήνων απετέλεσε, ουσιαστικώς, το πιο καθοριστικό γεγονός μετά το τέλος του ποντιακού ζητήματος το 1923, η οποία το επανακαθόρισε, επισήμως από το Ελλαδικό κράτος, ως ζήτημα συστηματικής και προμελετημένης εξόντωσης ενός λαού λόγω της ιδιαίτερης εθνικής και πολιτιστικής του ταυτότητας. Όμως, παρά τη σημασία της πράξης αυτής, η «Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου», παραμένει σήμερα μία ξεχασμένη επέτειος και κατ’ επέκταση το ιστορικό γεγονός της γενοκτονίας παραμένει εν πολλοίς άγνωστο και στο περιθώριο της νεοελληνικής ιστοριογραφίας. Παραμένει άγνωστη μια συστηματικά επεξεργασμένη και προμελετημένη πολιτική η οποία άρχισε με την εξαφάνιση των ανδρών στα εργατικά τάγματα και συνεχίσθηκε με τις μαζικές εκτοπίσεις, σφαγές και απαγχονισμούς στην Αμάσεια της πολιτικής και πνευματικής ηγεσίας των Ποντίων. Περίπου 350 χιλιάδες Πόντιοι σε ένα σύνολο επτακοσίων πενήντα χιλιάδων εξαφανίστηκαν με την μέθοδο των εκτοπίσεων και των σφαγών στο χρονικό διάστημα μεταξύ 1916 – 1923. Οι μαζικές εκτοπίσεις πληθυσμών, σε μια συγκαλυμμένη μορφή εξόντωσης, δεν νομιμοποιούνται ακόμη και με το Δίκαιο του Πολέμου. Ελληνικός στρατός δεν υπήρχε στον Πόντο και οι περιοχές στις οποίες έγιναν οι εκτοπίσεις δεν είχαν στρατιωτική σπουδαιότητα.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Γόρδιος» στην Αθήνα, το βιβλίο του λέκτορα στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Θεοφάνη Μαλκίδη, με τίτλο «Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου: Ιστορία, Πολιτική και Αναγνώριση». Το βιβλίο αποτελείται από 13 κεφάλαια τα οποία καλύπτουν την ιστορία των Ελλήνων του Πόντου, από τις οθωμανικές μεταρρυθμίσεις μέχρι το νεοτουρκικό καθεστώς και την πολιτική για την εθνοκάθαρση στον Πόντο. Το βιβλίο περιλαμβάνει πρωτογενείς πηγές, καρπός της πολύχρονης έρευνας του συγγραφέα σε κρατικά αρχεία της πρώην ΕΣΣΔ, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Μ. Βρετανίας, της Αυστρίας, της Ιταλίας, του Βατικανό, της Κοινωνίας των Εθνών και της Ελλάδας, ενώ παρατίθεται και πλούσια βιβλιογραφία και αρθρογραφία, ελληνική και ξένη.
Η επανάσταση των Νεότουρκων το 1908 απετέλεσε σταθμό για την ιστορία της Τουρκίας γιατί άνοιξε το δρόμο για την άνοδο στην εξουσία της φιλοδυτικής και εκσυγχρονιστικής μερίδας του στρατού. Παρά το γεγονός ότι το κίνημα προσήλκυσε την υποστήριξη των μη-τουρκικών κοινοτήτων, λόγω της ισονομίας που επαγγέλλετο, εντούτοις δεν ανταποκρίθηκε στις αρχικές προσδοκίες των μειονοτήτων. Το εθνικιστικό πλαίσιο του κινήματος των Νεότουρκων δεν επέτρεψε τη θεμελίωση ενός καθεστώτος που να στηριζόταν στις νεωτεριστικές βάσεις, σύμφωνα με τις αρχές του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Τα δικαιώματα των διαφόρων εθνοτήτων της αυτοκρατορίας εξακολουθούσαν να αγνοούνται και η παραδοσιακή νοοτροπία που επέμενε να βλέπει τους Τούρκους ένα ηγεμονικό έθνος μέσα στην αυτοκρατορία δεν έπαψε να κυριαρχεί.
Πέραν του επιχειρήματος ότι ήταν πρόθεση των Νεότουρκων να καταστρέψουν ένα λαό, ένα από τα συμπεράσματα επισταμένων ερευνών της τελευταίας δεκαετίας είναι ότι οι σφαγές κατά των Ποντίων δεν ήταν μια μεμονωμένη παρέκκλιση. Στην ουσία μπορεί να γίνει κατανοητή μόνο εντός ενός ευρύτερου ιστορικού πλαισίου το οποίο είναι η διαδικασία αποσύνθεσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και η αντίδραση της πολιτικής ηγεσίας σε αυτόν τον αργό θάνατο. Μετά την σαρωτική τους ήττα στους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-13, οι Οθωμανοί έχασαν πάνω από 60% των ευρωπαϊκών εδαφών τους. Αναπτύχθηκε λοιπόν μια βαθιά πεποίθηση ότι ήταν αδύνατον να συμβιώσουν με τους εναπομείναντες χριστιανικούς πληθυσμούς της αυτοκρατορίας. Έτσι οι κυβερνητικές οθωμανικές-τουρκικές αρχές διεμόρφωσαν μία πολιτική που είχε στόχο την ομογενοποίηση του πληθυσμού της Ανατολίας, της καρδιάς της αυτοκρατορίας από εδαφική άποψη. Η πολιτική αυτή είχε δύο κύρια συστατικά στοιχεία: το πρώτο ήταν ο διασκορπισμός και η επανεγκατάσταση των μη τούρκων μουσουλμάνων, όπως οι Κούρδοι και οι Άραβες, μεταξύ της τουρκικής πλειοψηφίας με σκοπό την αφομοίωσή τους, το δεύτερο αφορούσε την εκδίωξη των μη μουσουλμανικών, μη τουρκικών λαών από την Ανατολία, πράγμα που είχε ως αποτέλεσμα την απομάκρυνση 2.000.000 ανθρώπων συνολικά, το σύνολο ουσιαστικά του χριστιανικού πληθυσμού ης περιοχής. Αν και στόχος των ειδικών μέτρων που αποσκοπούσαν στην εξόντωσή τους ήταν οι Αρμένιοι και οι Ασσύριοι, μέσα σε αυτό το πλαίσιο συνετελέσθη και η γενοκτονία των Ποντίων. Συνολικά, σχεδόν το ένα τρίτο του πληθυσμού της Ανατολίας είτε μετεγκαταστάθηκε είτε σκοτώθηκε. Καίρια επισήμανση συνιστά ότι αυτές οι εθνικές εκκαθαρίσεις και ομογενοποιήσεις άνοιξαν το δρόμο για τη σημερνή Δημοκρατία της Τουρκίας.
Σήμερα το επίσημο τουρκικό κράτος υποστηρίζει ότι οι σφαγές κατά των Ποντίων ήταν μία δικαιολογημένη πράξη κρατικής αναγκαιότητας, πράγμα που επιτρέπει στη χώρα να αποφεύγει να αναλάβει κάποια ηθική θέση αναφορικά με αυτό. Σε αναλογία με το επιχείρημα της αναγκαιότητας, το κράτος υποστηρίζει ότι οι σφαγές των Ποντίων δεν ήταν εσκεμμένη πολιτική της κυβέρνησης αλλά μία σειρά από μεμονωμένα περιστατικά που σημειώθηκαν χωρίς πρόθεση και στο πλαίσιο των δυσχερών πολεμικών συνθηκών κατά τη διάρκεια «κανονικών» εκτοπίσεων. Παραμένει, ωστόσο, τρομερά δύσκολο να εξηγήσουμε πως 350 χιλιάδες άνθρωποι πέθαναν μέσα σε έξι χρόνια, λόγω εκτοπίσεων χωρίς να τεθούν σε συναγερμό οι κρατικές αρχές για να τους προστατεύσουν.
Τα τελευταία 100 χρόνια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας συσκοτίστηκαν από το φάσμα της κατάρρευσης και της διάλυσης. Μεταξύ 1878 και 1918 η αυτοκρατορία απώλεσε το 85% των εδαφών της και το 75% του πληθυσμού της. Ο φόβος της ολοκληρωτικής εξάλειψης ήταν διαρκώς παρών καθ’ όλη τη διάρκεια του θανάτου της αυτοκρατορίας. Ό,τι θυμίζει εκείνη την περίοδο- και τη θυγατρική σχέση της σύγχρονης Τουρκίας με την ιστορία της παρακμής της αυτοκρατορίας – πρέπει να αποφεύγεται με κάθε κόστος. Οι Πόντιοι συνιστούν ένα σύμβολο εκείνης της τραυματικής περιόδου. Εάν οι Τούρκοι αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους ως ένα φοίνικα που αναγεννάται από τις οθωμανικές στάχτες, οι Πόντιοι, όπως και οι Αρμένιοι, είναι τα ανεπιθύμητα ίχνη αυτής ακριβώς της στάχτης.
Το ερώτημα, όμως το οποίο παραμένει μετέωρο γύρω από το ποντιακό ζήτημα είναι γιατί υποβαθμίστηκε η γενοκτονία των Ποντίων μέσα στη συλλογική μνήμη του νεοελληνισμού; Σε μεγάλο βαθμό, η απάντηση σε αυτό το ερώτημα έχει να κάνει με την υποβάθμιση της γενοκτονίας στην Ελλάδα διαμέσου της προσέγγισης των γεγονότων με βάση τη θεωρία περί ανταλλαγής πληθυσμών. Η επίσημη εκδοχή της ιστορίας από το ελλαδικό κράτος απέκρυπτε για δεκαετίες το γεγονός ότι, όταν υπεγράφη η Συνθήκη της Λωζάνης (1923), ουδείς Πόντιος δεν ευρίσκετο στον Πόντο. Είχαν ήδη είτε εκτοπισθεί είτε εξολοθρευθεί. Όσοι δεν κατέφυγαν στην Ελλάδα ή τον Καύκασο ευρίσκοντο εκτοπισμένοι στην Μέση Ανατολή αποδεκατιζόμενοι από τον τύφο σε στρατόπεδα προσφύγων.
Αυτή, η πολιτικού τύπου, ερμηνεία σχετικοποίησε το έγκλημα, ελαχιστοποίησε τις ευθύνες του ελλαδικού κράτους και περιθωριοποίησε το γεγονός στην νεοελληνική ιστοριογραφία, επιβάλλοντας για δεκαετίες τη λήθη, μέσα από μία λογική εξισορρόπησης: «Ανταλλαγή» των τουρκικών πληθυσμών της Ελλάδας με τους Ελληνικούς της Μικράς Ασίας. Γι’ αυτό, το βιβλίο του Θεοφάνη Μαλκίδη αποτελεί μία από τις πιο σοβαρές επιστημονικές προσπάθειες για την ανάδειξη του ζητήματος της γενοκτονίας, συμβάλλοντας στη γενικότερη προσπάθεια που γίνεται τα τελευταία χρόνια για την ανάδειξη του μαζικού εγκλήματος.

Πρόταση για αναγνώριση της Αρμενικής Γενοκτονίας στη Βουλή

Την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από την ομοσπονδιακή βουλή της Αυστραλίας ζήτησε με ομιλία του ο πρώην υπουργός και νυν σκιώδης υπουργός Τζο Χόκι.
Σε αναλυτική ομιλία του ο κ. Χόκι είπε στους συναδέλφους του: «Η Γενοκτονία αυτή έγινε. Δεν υποτίθεται ότι έγινε. Και επιβάλλεται να την αναγνωρίσουμε. Αν δεν το πράξουμε είναι σαν να ενθαρρύνουμε την επανεμφάνιση κι άλλων Χίτλερ».
Το Ελληνικό Συμβούλιο Αυστραλίας έσπευσε να συγχαρεί τον κ. Χόκι δηλώνοντας ότι η στάση του ανοίγει τον δρόμο για την αναγνώριση της Γενοκτονίας Ελλήνων (Ποντίων) και των Ασσυρίων.
«Αυστραλοί αιχμάλωτοι πολέμου αλλά και Αυστραλοί στρατιώτες και εθελοντές γνώρισαν από κοντά το δράμα της γενοκτονίας και βοήθησαν πολλούς επιζώντες που διέφυγαν στην Ελλάδα και την Συρία ενώ στα χρόνια που ακολούθησαν Αυστραλοί τους βοήθησαν να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους» είπε ο Δρ. Παναγιώτης Διαμαντής, γραμματέας του Ελληνικού Συμβουλίου.
«Το Ελληνικό Συμβούλιο καλεί όλους τους Αυστραλούς βουλευτές να στηρίξουν την πρόταση του κ. Χόκι» είπε ο Δρ. Διαμαντής.
Πηγή: Καθημερινή 22-10-2008

Αρμένιοι και Τούρκοι αντιπαραθέτουν τα στοιχεία που έχουν για τη Γενοκτονία

του Σάββα Καλεντερίδη
Για πρώτη φορά μετά το 1915 Αρμένιοι και Τούρκοι παραθέτουν τα στοιχεία και τα ντοκουμέντα που έχουν για την περίοδο που τελέστηκε η Γενοκτονία των Αρμενίων.Μεά την ανεπίσημη επίσκεψη του προέδρου της Τουρκίας, Αμπντουλλάχ Γκιούλ στο Εριβάν, με αφορμή τον ποδοσφαιρικό αγώνα Αρμενιας-Τουρκίας, συναντήθηκαν πρόσφατα στο Εριβάν επιστήμονες από την Αρμενία και την Τουρκία, με σκοπό να καθορίσουν τους όρους και τις προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες θα αρχίσει και θα συνεχιστεί η διαδικασία αντιπαραβολής των στοιχείων και των ντοκουμέντων που διαθέτει η κάθε πλευρά, για την επίμαχη περίοδο (1915), που έχασαν τη ζωή τους 1,5 εκατομμύριο Αρμένιοι, κατά τη διάρκεια εκτοπισμών που αποφάσισε το οθωμανικό κράτος.
Οι επιστήμονες των δυο χωρών αποφάσισαν να δημοσιεύσουν δίπλα-δίπλα τα στοιχεία και τα ντοκουμέντα που έχουν και να διεξάγουν έρευνες της κοινής γνώμης σε κάθε χώρα. Ο πρόεδρος της τουρκικής επιτροπής, Prof. Dr. Doğu Ergil, δήλωσε για το θέμα: "Ανοίξαμε ένα δεύτερο δίαυλο άσκησης διπλωματίας. Την απόφαση θα άφήσουμε να την πάρει ο λαός".
Τη διοργάνωση ανέλαβε γερμανικό ίδρυμαΟ καθηγητής Εργίλ, απαντώντας σε ερώτηση της εφημερίδας ΑΚΣΑΜ είπε:
"Τη διοργάνωση της εκδήλωσης ανέλαβε το γερμανικό ίδρυμα DVV İnternational, το οποίο δραστηριοποιείται σε θέματα του Καυκάσου. Για παράδειγμα είναι σε εξέλιξη πρωτοβουλία του ιδρύματος για την εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, ενώ συντάσσει προγράμματα για την ειρηνική συμβίωση των λαών του Καυκάσου. Μας έφεραν και μας μια τέτοια πρόταση και βρεθήκαμε εδώ. Από την πλευρά της Τουρκίας συμμετείχαμε τέσσερα άτομα. Η σύσκεψη είχε σκοπό τη συμφωνία για τη σύνταξη ενός προγράμματος. Μέχρι σήμερα έλεγαν σε όλους τους τόνους το πρόβλημα να το λύσουν οι ιστορικοί. Στη σύσκεψη συζητήθηκε αυτό το θέμα. Από την πλευρά μας συμμετείχαν ονόματα από τα πανεπιστήμια Sabancı και Bilgi. Πήγαμε στο Εριβάν μια καθηγήτρια εθνολόγος, ένας κλασσικός ιστορικός, ένας ειδικός της πολιτικής ιστορίας και εγώ. Όλοι οι συμμετέχοντες έχουμε διεθνείς δημοσιεύσεις. Το πρόγραμμα θα αρχίσει να υλοποιείται το 2009".
Για τις επόμενες γενιές
Ο Εργίλ αναφερόμενος στα στοιχεία που διαθέτει η κάθε πλευρά, ένα θέμα που αποτελεί αντικείμενο αντιπαραθέσεων επί σειράν ετών, είπε:
"Στη σύσκεψη αποφασίστηκε να αντιπαραθέσουμε τα στοιχεία και τα ντοκουμέντα που διαθέτει η κάθε πλευρά. Θα τα αντιπαραθέσουμε και θα δημοσιεύσουμε από κοινού τα στοιχεία που διαθέτουμε. Έχουμε διαφορετικές απόψεις για διάφορα γεγονότα. Υπάρχουν γεγονότα που δεν γνωρίζει η άλλη πλευρά. Θα μπουν όλα δίπλα-δίπλα και θα δημοσιευθούν, για να έχουν τη δυνατότητα οι επόμενες γενιές να έχουν σφαιρική ενημέρωση για γεγονότα που δεν έζησαν. Θα είναι όπως οι δυο πλευρές ενός νομίσματος".
Να σημειωθεί ότι η αρμενική πλευρά ήταν αυτή που επί σειράν ετών αρνιόταν πεισματικά να συμμετέχει σε τέτοιου είδους διαδικασίες, προβάλλοντας το επιχείρημα ότι δεν είναι δυνατόν να κάθεται στο ίδιο τραπέζι ο θύτης με το θύμα. Επίσης, οι Αρμένιοι επικαλούνταν τα 1,5 εκατομμύριο θέματα της Γενοκτονίας, τα οποία είναι η μεγαλύτερη απόδειξη του εγκλήματος, χωρίς να υπάρχει ανάγκη αποδείξεων με έγγραφα. Μέχρι τώρα η αρμενική πλευρά επικαλούνταν το παράδειγμα της Γενοκτονίας των Εβραίων από τους Ναζί, όπου κανείς δεν ζήτησε από τους Εβραίους να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι με τους Ναζί, για να αποδείξει η κάθε πλευρά το δίκιο των ισχυρισμών της.
Η ίδια πρακτική ακολουθείται και στην περίπτωση της Ελλάδος, η οποία καλείται να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με την Τουρκία, για να συζητήσει τις διεκδικήσεις ή να νομιμοποιήσει τα εγκλήματα που τέλεσαν οι Τούρκοι και η Τουρκία εις βάρος του Ελληνισμού.

Χένρι Μοργκεντάου

Η Αρμενική Εθνική Επιτροπή Ελλάδος, η Ενωση Σμυρναίων, ο νέος κύκλος Κωνσταντινουπολιτών και ο Φιλολογικός Σύλλογος Νίκαιας διοργάνωσαν δύο εκδηλώσεις στη μνήμη του μεγάλου υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Χένρι Μοργκεντάου, πρέσβη των ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη (1913-16) και προέδρου της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (1923-29).

Βρισκόταν στην Πόλη στη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και καθόσον οι ΗΠΑ ήταν ουδέτερη χώρα μέχρι το 1917, από τη θέση του πρέσβη προσπάθησε να σώσει τα θύματα της γενοκτονίας των χριστιανικών λαών από το οθωμανικό κράτος. Στην προσπάθειά του αυτή προέβη σε πλήθος διαβημάτων προς την κυβέρνηση των Νεότουρκων, τη Γερμανία και βέβαια προς την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Παραιτήθηκε από τη θέση του πρέσβη το 1916. Το 1923 ανέλαβε πρόεδρος της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (Ε.Α.Π.) δωρίζοντας τον μισθό του για 6 χρόνια στο ταμείο της Επιτροπής.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 16/10/2008

Ελπίδα και Σκεπτικισμός

Στις μέρες μας συντελείται μία πολιτιστική αναγέννηση του ποντιακού ελληνισμού, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό. Χιλιάδες νέοι ποντιακής και μη καταγωγής διασκεδάζουν, χορεύουν, τραγουδούν, συγκινούνται, ερωτεύονται υπό τον ήχο της ποντιακής λύρας.
Άνθρωποι της τέχνης και του πολιτισμού εμπνέονται από τα πάθη και την καθημερινή ζωή των Ποντίων και γράφουν στίχους, μυθιστορήματα, θεατρικά έργα, ζωγραφίζουν ή σμιλεύουν την πέτρα. Νέοι επιστήμονες μελετούν την ιστορία, τα πολιτικοοικονομικά δεδομένα, την λαογραφία των Ποντίων στο χθες και στο σήμερα. Η φοιτητιώσα νεολαία έχει δημιουργήσει «πολιτιστικές φωλιές» σε όλες σχεδόν τις φοιτητουπόλεις της Ελλάδας.
Η Παμποντιακή Ομοσπονδία Ελλάδας (Π.Ο.Ε.) συνασπίζοντας 357 πρωτοβάθμια σωματεία έβγαλε από το τέλμα της πολυδιάσπασης και της παραλυσίας τον οργανωμένο ποντιακό χώρο έχοντας δείξει στα 4 χρόνια της ζωής της απτά αποτελέσματα στην προσπάθεια αναγνώρισης της Γενοκτονίας των Ποντίων και σε πολλά άλλα επιμέρους θέματα. Παράλληλα πριν από 2,5 χρόνια έδωσε βήμα λόγου στην νεολαία δημιουργώντας την Συντονιστική Επιτροπή Νεολαίας της Π.Ο.Ε. Οι νέοι ποντιακής καταγωγής έχουμε πλέον το δικό μας δευτεροβάθμιο όργανο που με σεβασμό στην αποκέντρωση και την αντιπροσωπευτικότητα συνεδριάζει κάθε μήνα οργανώνοντας τις κεντρικές πολιτικές δράσεις της νεολαίας (http://www.neolaia.poe.org.gr/).
Η αιχμή του δόρατος της Π.Ο.Ε. είναι η νεολαία της. Αυτό αποκρυσταλλώνεται έμπρακτα στις δύο μεγαλύτερες εκδηλώσεις της, το πανελλήνιο φεστιβάλ ποντιακών χορών, και στην πανελλήνια συνάντηση ποντιακής νεολαίας, και στη μαζική συμμετοχή της νεολαίας στην ετήσια πανελλήνια συγκέντρωση διαμαρτυρίας για την Ποντιακή γενοκτονία.
Σίγουρα υπάρχουν πολλά προβλήματα που πρέπει να υπερβούμε και έχουμε να διανύσουμε πολύ δρόμο μέχρι την τελική δικαίωση των πολιτικών αγώνων για πολλά επιμέρους ζητήματα. Οι άνθρωποι που ασχολούνται με τα ποντιακά θέματα προέρχονται από την ίδια κοινωνία στην οποία βλέπουμε να υπάρχουν με ιδιαίτερη ένταση φαινόμενα όπως η οικογενειοκρατία, ο νεποτισμός, τα οικονομικά σκάνδαλα και ο εύκολος πλουτισμός, η πνευματική ρηχότητα και ο οπορτουνισμός κ.α. Αυτά τα φαινόμενα οφείλονται σε δύο βασικούς λόγους: α) στο έλλειμμα δημοκρατίας και β) στην απόσυρση και στην απογοήτευση των άξιων και ηθικών ανθρώπων από την πολιτική με αποτέλεσμα «μεταξύ των τυφλών να επικρατεί ο μονόφθαλμος».
Έτσι λοιπόν γίνεται επιτακτική η ανάγκη συστράτευσης όλων των υγιών δυνάμεων του χώρου, ανάδειξης του γνήσιου ανιδιοτελούς εθελοντισμού και απεγκλωβισμού από κομματικές καθοδηγήσεις και κατώτερα ψυχολογικά συμπλέγματα.


Κωτίδης Χαράλαμπος
Πρόεδρος Συντονιστικής Επιτροπής Νεολαίας της Π.Ο.Ε.

Κωνσταντίνος Χιονίδης

Του Δημητρίου Σ. Κοσμίδη

Έφτασε η είδηση του θανάτου του μεγάλου Ιατρού και μέντoρα Κωνσταντίνου Χιονίδη όχι μόνο στην Νέα Αγγλία, Ηνωμένες Πολιτείες και Ελλάδα αλλά σε όλον τον κόσμο στις πέντε Ηπείρους και στον Ιατρικό κόσμο.

Έφυγε για το μεγάλο ταξίδι χωρίς επιστροφή.
Το να μιλήσει και να γράψει κάποιος για τον Δρ. Κ. Χιονίδη είναι ένα πολύ δύσκολο πράγμα, αλλά θα το αποτολμήσω, γιατί για εμάς τους νέους ήταν ο καθοδηγητής, αυτός που μας δίδαξε τι είναι Πόντος, τον οποίον αποκαλούσαν οι γονιοί μας και οι παππούδες μας Πατρίδα.
Αλλά περισσότερο το κάνω από σεβασμό και αγάπη στην μνήμην του.
Ο Κωνσταντίνος Ι. Χιονίδης σε ηλικία 7 ετών, μαζί με την μητέρα του και τις τρείς αδελφές του, το 1922 έφυγε από την Πατρίδα του τον Πόντο για να γλιτώσουν από την μανία και την γενοκτονία που διέπρατταν οι Τούρκοι και ήλθε στην Ελλάδα.
Σε ηλικία 2 μόλις ετών έχασε τον πατέρα του όταν τον επιστράτευσαν οι Τούρκοι στα Αμελέ –Ταπουρού, (Τάγματα εργασίας).
Γεννήθηκε από Κοτυωρήτες γονείς, τον Ιωάννη και την Μαγδαληνή Χιονίδη. Λόγω επαγγέλματος και ευκολίας προφοράς του ονόματος του από τους Αμερικανούς συναδέλφους του, μετέφρασε το επιθετό του σε «Snow» που σημαίνει Χιόνι στην Αγγλική γλώσσα.
Με το όνομα Snow έγινε ο πιό αξιοσέβαστος και επιτυχημένος Ιατρός και πρωτοπόρος στην μοντέρνα Αναισθησιολογία στην Βοστώνη. Αλλά ποτέ δεν ξέχασε τις ταπεινές του ρίζες και βοηθούσε απλόχερα όλους τους Έλληνες μετανάστες εδώ, στηρίζοντας τους, ψυχολογικώς και οικονομικώς. Ήταν ο καλύτερος στόν Ιατρικό τομέα που ακολούθησε, με την εμπειρία του και τα συγγράμματά του.
Ο Δρ. Χιονίδης ο οποίος ήταν διευθυντής αναισθησιολογίας για 26 χρόνια στο φημισμένο Νοσοκομείο, Mass Eye and Ear Infirmary, κατόπιν έγινε καθηγητής Αναισθησιολογίας στο Boston University School of Μedicine.
Ο Δρ. Χιονίδης ήταν από τους ιδρυτές πολλών Ελληνοαμερικανικών Συλλόγων και φιλανθρωπικών ιδρυμάτων, όπως του Ελληνικού Ιατρικού και Οδοντιατρικού Συλλόγου της Νέας Αγγλίας, του Ελληνοποντιακού Συλλόγου Παναγία Σουμελά Βοστώνης, Ποντιακή Εστία Μασσαχουσέττης, της Ομοσπονδίας Ελληνοαμερικανικών Συλλόγων Νέας Αγγλίας.
Ο Δρ. Χιονίδης ήταν άνθρωπος με πολύ μεγάλη καρδιά, και ποτέ δεν κατέθεται τα όπλα εύκολα, ήταν αγωνιστής και μπροστάρης σ’όλα τα εθνικά μας θέματα.
Όσοι είχαν την τύχη να τον γνωρίσουν τον Γιατρό ομιλούν με τα καλύτερα λόγια γι’ αυτόν. «Ο Δρ. Χιονίδης είχε δυνατή θέληση και επιμονή» είπε η κυρία Μαρία Αναγνωστοπούλου του Ελληνικού Ινστιτούτου στο Cambridge της Μασσαχουσέττης.
Ο Νικόλαος Μαδίας διευθυντής του Caritas St. Elizabeth Medical Center in Brighton και η σύζυγος του, που γνώρισαν τον Γιατρό όταν ήταν φοιτητές της Ιατρικής είπε «πάντοτε τον βλέπαμε ως μία ακτίνα ελπίδος και σύμβολο του ότι κάποιος μπορεί να καταφέρει ότι θέλει σ’ αυτήν την ζωή αν επιμείνει αρκετά.»
Η Marcella Willock, πρώην διευθύντρια αναισθησιολογίας στο University Hospital, τον ονόμαζε « Άνθρωπο της Αναγέννησης».
«Ο Δρ. Χιονίδης αισθανόταν ότι είχε χρέος να τιμήσει το επάγγελμά του.»
Ήταν πολύ φιλάνθρωπος, το 1977 έφερε από την Ελλάδα τον μικρό Δημήτριο Αναστασόπουλο, με έξοδα δικά του, στην Βοστώνη όπου εγχειρίστηκε και ανάρρωσε.
Ο Δρ. Χιονίδης μετά που έφυγε από τον Πόντο με την μητέρα του και τις αδελφές του, τους πήρε ένα Γαλλικό πλοίο και τους μετέφερε σε ένα Ελληνικό νησί, όπου έμειναν σε ένα προσφυγικό κέντρο για 2½ χρόνια. Σύμφωνα με τον γαμπρό του, δικηγόρο Αργύρη Τυπάδη, θυμάται ο πεθερός του είπε ότι «από 3,500 ανθρώπους στο κέντρο, 1,500 απέθαναν από την διφθερία και άλλες λοιμώξεις». Από εκεί μεταφέρθηκαν στην Κατερίνη κάτω από τον Όλυμπο. Ή κυβέρνηση παραχώρησε στην οικογένεια του και σε άλλους πρόσφυγες ένα μικρό κομμάτι γής, να το καλλιεργήσουν για να ζήσουν.
Λίγο αργότερα η μητέρα του έπιασε δουλειά σε ένα ορφανοτροφείο αρρένων, τρεις ώρες μακριά από την Κατερίνη, όπου ζούσε μαζί με τα παιδιά της, και όπου ο Δρ. Χιονίδης πήγε στο σχολείο, επανήλθαν στην Κατερίνη τέσσερα χρόνια αργότερα.
Παράλληλα με την εκπαίδευση του, 12 χρονών ο Δρ. Χιονίδης εργάστηκε ως βοηθός σε ένα τυπογραφείο, και γρήγορα έγινε ο επιβλέπων του τυπογραφείου.
Εκεί τον γνώρισε κάποιος Ιατρός, αναγνωρίζοντας τις ικανότητες του, τον ενεθάρρυνε να σπουδάσει Ιατρική. Πέρασε τις εθνικές εισαγωγικές εξετάσεις της Ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών με πολύ καλό βαθμό. Οι σπουδές του διεκόπηκαν πολλές φορές κατά την διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, όταν το Πανεπιστήμιο έκλεισε και εργάστηκε σε Νοσοκομείο της Αθήνας.
Μετά την αποφοίτησή του το 1946 ο Δρ. Χιονίδης υπηρέτησε στον Ελληνικό Στρατό για δύο έτη, κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου.
Μετανάστευσε στις ΗΠΑ το 1951 στην Νέα Υόρκη.
Tο 1953 στεφανώθηκε την Άννα Ανδρεάδου, δεσποινίδα απο το Brighton, την οποία γνώρισε μέσω συγγενών, έζησαν στην Νέα Υόρκη έως ότου μετακόμισαν στην Βοστώνη το 1956. Ο Δρ. Χιονίδης συνταξιοδοτήθηκε στα 75 χρόνια από το University Hospital, University Hospital, τώρα Boston Medical Center.
Η συνταξιοδότηση, του χάρισε περισσότερο χρόνο να ασχοληθεί με το γράψιμο και τις διαλέξεις, εκτός από τα πολλά επιστημονικά βιβλία και συγγράμματα που έγραψε, εξέδωσε το βιβλίο « Πόντιοι στις Παραλίες του Πόντου» το οποίο εκδόθηκε στην Ελληνική και Αγγλική γλώσσα, επιμελείτο την έκδοση τριμηνιαίου περιοδικού «Τραπεζούς» στην Ελληνική και Αγγλική.
Ο Δρ. Χιονίδης ταξίδευε σε όλες τις Ηπείρους για να δώσει διαλέξεις για τον Ελληνικό Πολιτισμό και Ιστορία, ειδικά για την Ιστορία της γενέθλιας του γης, του αλησμόνητου Πόντου.
Τον Δρ. Χιονίδη, είχα την ευγενή τύχη να τον γνωρίσω όταν ήλθα στην Βοστώνη 18 ετών για σπουδές το 1970, μακριά από την γενέτειρα, τους δικούς μου, φίλους και συγγενείς χωρίς τα ήθη τα έθιμα τους χορούς τα τραγούδια μας.
Σαν να ήταν χθες, ενθυμούμε την χαρά που έκανα, όταν τα δεύτερα Χριστούγεννα που ήμουνα στην Βοστώνη, οταν λέγαμε τα Ποντιακά κάλαντα, γνώρισα τον Δρ. Χιονίδη «Τ’εμέτερον τον Γιατρόν» που ομιλούσε την ίδια γλώσσα, είχε τα ίδια ήθη, έθιμα, την ίδια αθώα και απλή καρδιά, ο μεγάλος γιατρός που γινόταν μικρός με τους μικρούς και μεγάλος όταν έπρεπε, αγνός, ευθύς, στοργικός, με πολύ αγάπη για την νεολαία.
Διοργάνωνε συγκεντρώσεις, ομιλίες, διαλέξεις και χορούς για τους Ελλήνες φοιτητές, ειδικά για εμάς τους Πόντιους φοιτητές, για να μην ξεχάσουμε την καταγωγή και ταυτότητά μας.
Εμψύχωνε όλους τους νέους διδάσκοντας με μεγάλη υπομονή την Ποντιακή διάλεκτο, πάντα έλεγε ότι η «Ποντιακή διάλεκτος είναι η πιστότερη αδελφή της Αρχαίας και Ομηρικής γλώσσας» και μας έκανε υπερήφανους για την Ελληνική μας καταγωγή και την ράτσα μας.
Θα χρειαζόταν χρόνος πολύς και πολλές σελίδες χάρτου για να εξιστορίσουμε όλα αυτά που έπραξε και μας εδίδαξε ο Γιατρόν έτσι τον γνωρίζανε όλοι.
Γιατρός ήταν συνώνυμο με τον Δρ. Χιονίδη, βοηθούσε απλόχερα όλους τους
Έλληνες και ειδικά τους νέους.
Ένθυμούμε που μας συμβούλευε « Πρέπει να σπουδάσετε, τα πτυχία σας είναι τα διαβατήρια σας για την καλή ζωή, την απελευθέρωση και επιτυχία στην κοινωνική και επαγγελματική ζωή».
Ίδρυσε με την Ποντιακή Νεολαία, τον Σύλλογο Παναγία Σουμελά Βοστώνης και ήταν ο πρώτος Πρόεδρος του Συλλόγου, τον οποίον αγάπησε και στήριξε παντιοτρόπως, πρωτοστάτησε να βρεθεί και να αγορασθεί το 1982 η στέγη του Συλλόγου, που ευρίσκεται στην καρδιά της Βοστώνης, ακόμα και την τελευταία στιγμή που αποδήμησε εις Κύριον, ρωτούσε για την μεγάλη του αγάπη, Παναγία Σουμελά.
Ο Δρ. Χιονίδης προς τον δρόμο για τα παλάτια του Άδη κρατούσε στο χέρι του λίγα λουλούδια, Παναγίας Δάκρα (Μάραντα), τα οποία ο ίδιος έκοψε από τον αύλιο χώρο του Μοναστηριού της Παναγίας Σουμελά στον Πόντο, όταν το επισκεύθηκε, πριν 15 χρόνια.
Η Νεολαία μας, σε ένδειξη σεβασμού, τιμής και αγάπης προς την μνήμην του, συνόδευσε την σορό του στην τελευταία του κατοικία, ντυμένοι με παραδοσιακές Ποντιακές ενδυμασίες.
Αίσθανόμενοι την ανάγκη να αποχαιρετίσουμε στο ύστατο αντίο, τον δικό μας Γιατρό, με την ίδια γλώσσα που γεννήθηκε, πρωτοάκουσε της μητέρας του το νανούρισμα και πρόφερε τiς πρώτες του λέξεις ο ίδιος στον τόπο που γεννήθηκε, τον πολύπαθο και μυριοτραγουδισμένο Πόντο.
Ο Σύλλογος Παναγία Σουμελά Βοστώνης, φρόντισε για ένα ποίημα στην Ποντιακή Διάλεκτο με τον τίτλο « Τ’ εμέτερον ο Γιατρόν» αφιερωμένο στην Μνήμην, του μεγάλου Πόντιου Ιατρού Κωνσταντίνου Χιονίδη, που για μας ήταν η ζωντανή γέφυρα, μεταξύ Πόντου και Ελλάδος, ΗΠΑ, της παλαιάς γενιάς και της νεώτερης.
Άς είναι Αιωνία η μνήμη του.
Ο Δρ. Χιονίδης εκτός από την Σύζυγό του και την θυγατέρα του, αφήνει την αδελφή του, Μαρία Σαβίδου στο St. Petersburg, Florida.
<< Τ’ΜΕΤΕΡΟΝ Ο ΓΙΑΤΡΟΝ >>
Ελεγείον
Στον υπερ Ελληνοπόντιο απο τα Κοτύωρα (Ορτού)
Ιατρό Κωνσταντίνο Χιονίδη
Σήμερον μαύρος ουρανός
Ό Πόντον όλεν κλαίει,
Έχάσα Χιονίδην τον υιό μ’
Μοιρολογά και λέει.
Σήμερον μαύρος ουρανός
Σήμερον μαύρη μέρα,
Σήμερον φεύγει ο Ιατρόν
Πετά με περιστέρα.
Παίρεν την στράταν το μακρύν
Και πού πάει ‘κι ξέρει,
Αγράνεμον θα πέρ’ατόν
Οπίσ’ σ’ον Πόντον φέρει.
Δύο ονέματα έκουεν
Γιάννε και Κωνσταντίνε,
Ατός για τον Ελληνισμόν
Πολλά καλά εποίνε.
Πατρίδαν είχεν την Ορτούν
Τ’ Πόντου θεγατέραν,
Την Κατερίνην επεκεί
Εποίκενα μητέραν.
Πατρίδαν είχεν την Ορτούν
Του Πόντου περιστέραν,
Δύο χρονών ορφάνιεν
Ατός απο πατέραν.
Γενοκτονίαν γνώρισεν
Άπο μικρόν παιδίνι,
Ατός τον Κύριν έχασεν
Μωρόν ασ’ κουνίνι.
Τ’ ορμία και τ’ ορμόχειλα
Όλα μοιρολογούνε,
Ράχια και ραχιοκέφαλα
Άτόναν τραγωδούνε.
Άτόν όντας εχάσαμε
Άς λέγω σας πώς έτον,
Δευτέραν, ημέρα έξεργος
Τη Παναΐας έτον.
Όχτώ Σταυρίτα μεσημέρ’
Ό καίρον λιβωμένος,
Άμον Άητέντσ επέταξεν
Σ’άσπρα φορεμένος.
Ή Παναΐα Σουμελά
Έσέν θα παραστέκει,
Καί σήν Ορτούν την έμορφον,
Έσέν θα φέρ’ και θέκει.
Ποντιομάνα Σουμελά
Έγκάλιν ανοί’ τρανόνι,
Θα πέρ’ και πάει φέρ’ εσέν
Σ’ Πόντου το γιαλόνι.
Άν πάς άρ’ άμε ‘ς σο καλόν
Μελίγαλαν η στράτα σ’,
Άγγέλ’ να παραστέκ’ν σεν
Και η καλέσσα η μάνα σ’.
Λαφρύν, λαφρύν και ‘ξίλαφρον
Το χώμαν ντο σκεπά’ει σεν,
Με των αγίων τά ψήα
Θεόν θ’αναπά’ει σεν.
Σ’άλλο τον κόσμον όντας πάς
Άητέντς τ’παραδείσι,
Άν έλεπ’ς άλλους Πόντιους
Χαιρέτιας να δίσει.
Σ’ον Πόντον όντας έπηεν
Άμον τον μουσαφίρην,
Την Παναγιάν προσκύνησεν
Το μέγαν μοναστήριν.
Άσην αυλήν τη Σουμελάς
Σώρεψεν τσιτσακόπα,
Όλίγον χώμαν άγιον
Και δύο λιθαρόπα.
Έκράνεν πέντε μάραντα
Δάκρα τη Παναΐας,
Την μάνναν’ ατ να φέρ’ ατα
Να χαίρεται η καρδία τς.
Πολλά φουρτούνας έσυρεν
Ό Γιάτρον ο Χιονίδης,
Ατόν πολλά εγάπανεν
Ο Πέπης ο Κοσμίδης.
Γάλε γάλε έφυεν
Άμον πουλίν το ψυόπος,
Σ’ κοιμητήρι σ’ θ’έρχουμαι
Κι’ άφτω το κερόπο σ’
Πορτολόϊσ, ο Σταματέτες

Βοστώνη, 8 Σταυρίτα, 2008

ΑΜΕΛΕ ΤΑΜΠΟΥΡΟΥ

Του Γιώργου Πολυχρονίδη
Γιά τον παππού μου, τον Γιάννη Πεϊμανίδη,τόν δάσκαλο

Το τρένο φεύγει και σφυρίζει.
Μονάχος σ’ άγνωστο σταθμό στου Ερζερούμ την χώρα,
στα στήθια σου η καρδιά χορεύει εδώ και ώρα
καθώς κρυφάκουγες των δολοφόνων τις πλεκτάνες,
θανάτου μήνυμα θα φέρει θρήνο στων ρωμιών τις μάνες .

Γλύτωσες την σφαγή του τρένου πού μακριά ματώνει..

Δυό μαύρα χρόνια στο φριχτό της κόλασης καζάνι
πού αντί για φλόγες παγωνιά κι αίμα ζεστό ξερνάει,
στο τάγμα του θανάτου ο χάροντας γλεντάει,
τα ζωντανά τα σκέλεθρα πού σπάζουν πέτρες τυραννάει.

Τρύπια κουρέλια πάνω σου η στολή σου,
στάζει απ τις τρύπες κάθε μέρα η ψυχή σου,
σαν νεφελώδες όνειρο η Ματσούκα σε στοιχειώνει.
Όμως για σένα Γιάννη το μαρτύριο δεν τελειώνει…

EΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΩΝΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΝΤΟ

Οι εκδότες Μιχ. Χάνδακας και Σπ. Σουκάρας σας προσκαλούν την Δευτέρα 20 Οκτωβρίου, στις 6.45 μ.μ. στον Κινηματογράφο Αττικόν (έναντι Δη. Θεάτρου Πειραιά) στην διάλεξη με θέμα: "Αίμα και δάκρυα Ιωνίας και Πόντου" από τον ιστορικό Κωνσταντίνο Μπαρμπή.

"ΠΟΝΤΟΣ - ΘΕΜΑΤΑ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ"

Η AEGEAN OIL ΚΑΙ ΟΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ "ΑΛΗΘΕΙΑ" ΣΑΣ ΚΑΛΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ "ΠΟΝΤΟΣ - ΘΕΜΑΤΑ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΙΑΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ" ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ ΣΤΙΣ 12:00 ΣΤΟ ΟΛΥΜΠΙΟΝ (ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ).

ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΟΜΙΛΗΤΗΣ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΙΛΤΙΔΗΣ ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ.
ΑΚΟΜΗ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΘΑ ΜΙΛΗΣΟΥΝ:
KΩΣΤΑΣ ΤΣΑΡΟΥΧΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ,
ΜΑΝΟΛΗΣ ΣΕΡΓΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Δ.Π.Θ.,
ΜΑΝΟΛΗΣ ΒΑΡΒΟΥΝΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Δ.Π.Θ. ΚΑΙ
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΝΙΔΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ AEGEAN OIL ΚΑΙ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΥΞΕΙΝΟΥ ΛΕΣΧΗΣ ΑΘΗΝΩΝ.

23 Ιουλίου 1908: 100 χρόνια από την ημέρα που ανέτειλε ο «ήλιος του Θανάτου» στην καθ' ημάς Ανατολή

100 χρόνια "Νεοτούρκων"
Συμπληρώνονται τις μέρες αυτές 100 χρόνια από την επικράτηση του στρατιωτικού κινήματος των Νεοτούρκων που ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη και ανάγκασε τον Σουλτάνο Αμβούλ Χαμίτ να επαναφέρει σε ισχύ το οθωμανικό Σύνταγμα του 1876. 0 ίδιος Σουλτάνος είχε αναστείλει το Σύνταγμα αυτό με πρόφαση τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877-78. Η ενασχόληση με την κατάληψη της εξουσίας το 1908 από το Κομιτάτο «Ενωσης και Προόδου», όπως ήταν η επίσημη ονομασία του συνωμοτικού πολιτικού κινήματος, σήμερα θα είχε μόνο ιστορική αξία αν οι πρακτικές και οι νοοτροπίες που καθιερώθηκαν από το Κομιτάτο αυτό δεν ήταν ολοζώντανες ακόμα. Η ανάληψη της εξουσίας από το Κομιτάτο «Ενωσης και Προόδου» σηματοδοτούν την έναρξη ενός αιώνα πρωτοεμφανιζόμενων πράξεων Εθνοκαθάρσεων και Γενοκτονιών κατά των ιστορικών λαών της Μικράς Ασίας. Οι πρόσφατες εξελίξεις με την υπόθεση «Eτgenekon» αλλά και της δίκης για την απαγόρευση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Προόδου που εκλέχθηε με πλειοψηφία περίπου 50% δείχνουν ότι οι μηχανισμοί που καθιερώθηκαν από το Κομιτάτο «Ενωσης και Προόδου» βρίσκονται εν ζωή. Τι ήταν όμως και από πού προήλθε το Κομιτάτο;

Οι ιστορικές συνθήκες τον 19ο αι. στην Οθωμανική Αυτοκρατορία
0 19ος αιώνας υπήρξε ο «πλέον μακρύς αιώνας» της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά τον οποίο οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Η αυτοκρατορία που ξεκίνησε ως ένα μικρό κρατίδιο το έτος 1300 μ.Χ. στη Βιθυνία εξελίχτηκε σε αυτοκρατορία μέσα σε 150 χρόνια καταλαμβάνοντας εκτενείς περιοχές στην Ασία και την Ευρώπη και οργανωμένη με βάση τον ισλαμικό νόμο. Η αδυναμία της προσαρμογής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στις εξελίξεις της εποχής στα τέλη του 18ου αιώνα για τη στοιχειώδη ισότητα των πολιτών ώστε να πάψουν οι χριστιανικοί λαοί να ζουν ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας υπό την ανοχή των κυριάρχων μουσουλμάνων αλλά και ο ανταγωνισμός των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) για εξασφάλιση των συμφερόντων τους εξανάγκασε το οθωμανικό κράτος να προσπαθήσει να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις στο νομικό του σύστημα. Οι προσπάθειες αυτές οδηγήθηκαν σε αποτυχία αρχίζοντας από τη διακήρυξη του Τανζιμάτ (1839) και στη συνέχεια του Χαπί Χουμαγιούν (1856) και της Ανακήρυξης του Συντάγματος το 1876. Παρά ταύτα, η έστω και σε περιορισμένη κλίμακα φιλελεύθερες συνθήκες την περίοδο αυτή έδωσαν τη δυνατότητα στους χριστιανικούς λαούς της αυτοκρατορίας vα αναπτυχθούν πολιτισμικά και οικονομικά.
Στις αρχές του 20ού αιώνα παρά τον σκληρό οικονομικό ανταγωνισμό των δυτικών δυνάμεων στις οποίες είχε προστεθεί και η Γερμανία για εξασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων, η ανάπτυξη της χώρας είχε αρχίσει να επιταχύνεται με γοργό ρυθμό χάρη στην εργατικότητα των χριστιανικών λαών. Οι Έλληνες και Αρμένιοι ήταν οι φιλοπρόοδοι πληθυσμοί που συνέβαλαν στην ανάπτυξη της μαζικής γεωργίας για παραγωγή προϊόντων αλλά ακόμα και της βιομηχανίας, που κυρίως βασιζόταν στην επεξεργασία γεωργικών και μεταλλευτικών προϊόντων. Είχαν όμως και σημαντική παρουσία στον τραπεζικό τομέα. Η ραγδαία ανάπτυξη της παιδείας στις κοινότητες των Ελλήνων συνέβαλε ουσιαστικά στην οικονομική πρόοδο της χώρας. Σήμερα διαπρεπείς Τούρκοι οικονομολόγοι συμφωνούν ότι, αν δεν διακοπτόταν η ανοδική αυτή οικονομική πορεία που βασιζόταν στον μόχθο και την εργατικότητα των χριστιανικών λαών, σήμερα η Μικρά Ασία θα ήταν μια από τις πλέον αναπτυγμένες περιοχές της Ευρώπης λαμβάνοντας υπόψη τον απέραντο φυσικό πλούτο που διαθέτει. Εξάλλου η πολυπολιτισμική σύνθεση του λαού της αυτοκρατορίας με πυρήνα τη Μικρά Ασία ήταν μοναδικός πλούτος ανθρώπινου δυναμικού.

Η εμφάνιση του Κομιτάτου «Ενωση και Πρόοδος»
Το Κομιτάτο ιδρύθηκε το 1888 από μια ομάδα πέντε φοιτητών της στρατιωτικής ιατρι¬κής σχολής στην Κωνσταντινούπολη. Σε σύντομο χρονικό διάστημα, αν και τα στελέχη της συνελήφθησαν από του πράκτορες του Σουλτάνου, συνέχισε τη συνωμοτική του δράση διεισδύοντας στο στράτευμα πρωτίστως στα ευρωπαϊκά εδάφη με κέντρο τη Θεσσαλονίκη αλλά και μεταξύ των εξόριστων διανοουμένων στην Ευρώπη. Στο πρώτο, συνέδριο του Κομιτάτου το 1902 σημειώνεται η διάσπαση μεταξύ των δύο παρατάξεων, της φιλελεύθερης του Πρίγκιπα Σαμπαχετίν και της ριζοσπαστικής του Αχμέτ Ριζά. Η επιστροφή το έτος 1906 των Δρ. Μεχμέτ Ναζίμ και Δρ. Μπαχεντίν Σακίρ (και οι δύο ιατροί από την κοινότητα Σαμπεθαϊστών της Θεσσαλονίκης που αργότερα ηγήθηκαν της μυστικής «Ειδικής Οργάνωσης Τεσκιλάτι Μαχσουσά») στη Θεσσαλονίκη επιτάχυνε την επικράτηση των ριζοσπαστών και την καλλιέργεια της ιδεολογίας «Κοινωνικού Δαρβινισμού», δηλαδή την υιοθέτηση της αρχής ότι ένα ισχυρότερο έθνος μπορεί να αφανίσει ένα άλλο με όποια μέσα μπορεί. Οι θεωρητικοί του Κομιτάτου έχοντας ζήσει στη Γαλλία είχαν επηρεαστεί επιφανειακά από διάφoρα ιδεολογικά ρεύματα της εποχής, όπως του Μαρξισμού, του Θετικισμού και των ιδεών του Νίτσε. Σίγουρα, έβλεπαν πολύ ελκυστικά μεθόδους άσκησης πολιτικής βίας, όπως των Ιακωβινών κστά τη Γαλλική Επανάσταση του 1789, που θεωρούσε σωστή την άσκηση πολιτικής βίας για επιβολή της ιδεολογίας τους. Το 1906 συμμετέχουν στην ηγετική ομάδα ο Μεχμέτ Ταλάατ, Ενβέρ, Τζεμάλ προερχόμενοι από κατώτερα στρώματα του στρατού χωρίς καμιά μόρφωση. Επίσης, γίνονται μέλη του Κομιτάτου οι Μουσταφά Κεμάλ (αργότερα ηγέτης της νέας Τουρκίας), Ραχμί (αργότερα Νομάρχης της Σμύρνης την περίοδο 1912-18 οργανωτής της καταστροφής του Ελληνισμού της Ιωνίας) και Σουκρού.
Είναι η περίοδος που το Κομιτάτο αρχίζει και διεισδύει ευρύτατα στο οθωμανικό στράτευμα. Τον Ιουλίου του 1908 το Κομιτάτο έχοντας πετύχει να θέσει υπό τον έλεγχό του την Στρατιά των ευρωπαϊκών εδαφών της αυτοκρατορίας, επέτυχε με αναίμακτο πραξικόπημα να επιβάλει στον Σουλτάνο την επαναφορά του Συντάγματος του 1876 με το σύνθημα «Ανακήρυξη της Ελευθερίας». Το γεγονός αυτό προκαλεί ενθουσιασμό στους λαούς της Αυτοκρατορίας και στην Αθήνα γίνονται διαδηλώσεις με τουρκικές σημαίες υπέρ του νέου καθεστώτος. 0 μόνος, μα ο μόνος, που είδε τις θύελλες και την καταστροφή που ερχόταν ήταν ο Πατριάρχης ο Ιωακείμ Γ’, ο οποίος σε αυτούς που έσπευσαν να του ανακοινώσουν ότι «ήλθε η ελευθερία», δήλωσε με σιγουριά ότι «τίπoτε το καλό δεν μπορεί να περιμένει κανείς από τους φανατικούς αυτούς και θα χρειαστούν νέοι αγώνες για το γένος». Πράγματι, οι προθέσεις του Κομιτάτου φάνηκαν σε σύντομο διάστημα όταν ο Δρ. Μεχμέτ Ναζίμ τον Οκτώβριο του 1908 στη Σμύρνη δήλωνε ότι οι χριστιανοί δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να δεχτούν το εκπαιδευτικό σύστημα που θα υπαγόρευε το Κομιτάτο και όσο σύντομα το δεχτούν αυτό τόσο το καλύτερο για τους χριστιανούς. Την πρώτη περίοδο αμέσως από την επικράτηση του πραξικοπήματος το Κομιτάτο προσπάθησε να προσεταιριστεί ανώτατους αξιωματικούς για να επιτύχει την πλήρη υποταγή του κρατικού μηχανισμού.
Η αντεπανάσταση της 31 Μαρτίου 1909 που οργανώθηκε από τον Σουλτάνο στην Κωνσταντινούπολη για να μειωθεί η δύναμη του Κομιτάτου απέτυχε, αφού το κίνημα ήταν γνωστό από πριν στο Κομιτάτο. Ωστόσο, το κίνημα έδωσε τη δυνατότητα στο Κομιτάτο να αρχίσει να απαλλάσσεται από τους ανώτερους αξιωματικούς που είχαν συμμαχήσει με το Κομιτάτο. Την περίοδο αυτή αρχίζει και η πρακτική δολοφονίας δημοσιoγράφων που έχουν την τόλμη να καταγγείλουν την δράση του Κομιτάτου. Δολοφονείται ο διαπρεπής Τούρκος δημοσιογράφος Χασάν Φεχμί μέρα μεσημέρι, στη γέφυρα του Γαλατά, αρχές του 1909. Η πρώτη αυτή δολοφονία κατά της ελευθερίας του τύπου αποτελεί την αρχή μιας θλιβερής παράδοσης. Η πρακτική αυτή συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας και η Τουρκία βαρύνεται με τις περισσότερες δολοφονίες δημοσιογράφων, Με την αποτυχία της αντεπανάστασης εκθρονίζεται ο Σουλτά¬νος Αμδούλ Χαμίτ και στη θέση του τοποθετείται ο Μεχμέτ Ρεσάτ, που ήταν αλκοολικός και άβουλος.
Το πραγματικό προσωπείο του Κομιτάτου της «Ενωσης και Προόδου», που έχει μετονομαστεί σε πολιτικό κόμμα, φαίνεται στην Κιλικία τόν Απρίλιο του 1909, όταν σφαγιάζονται πάνω από 20.000 Αρμένιοι. Ως δικαιολογία της σφαγής χρησιμοποιείται το γεγονός ότι το ίδιο Κομιτάτο που είχε συνεργασία με ριζοσπαστικές αρμενικές ορ¬γανώσεις είχε εξοπλίσει μερικούς Αρμένιους για να υποστηρίξουν το Κομιτάτο κατά της σουλτανικής παράταξης. Τα ετήσια συνέδρια του Κομιτάτου από το 1908 μέχρι το 1911 που πραγματοποιούνται στη Θεσσαλονίκη είναι μυστικά. Η ιστορική έρευνα δείχνει ότι στα συνέδρια αυτά καταστρώθηκε στο σχέδια εξόντωσης των χριστιανικών λαών της αυτοκρατορίας και η προσπάθεια εκτουρκισμού των υπόλοιπων μουσουλμανικών, όπως των Βοσνίων, Αλβανών, Κούρδων, Αράβων, Κιρκασίων κτλ. Οι βουλευτικές εκλογές που πραγματοποιούνται τον Φεβρουάριο του 1912 έχουν καταγραφεί στην ιστορία ως, «εκλoγές με ξύλο» και καθιερώνεται η μέθοδος της ανοικτής ψηφoφορίας και της μυστικής καταμέτρησης των ψήφων. Η εξουσία περιέρχεται στο Φιλελεύθερο Κόμμα που είχε αγγλόφιλη πολιτική. Η αδυναμία εφαρμογής στοιχειώδους κράτους δικαίου, η αδυναμία να εφαρμοστούν οι μεταρρυθμίσεις που για 50 και πλέον χρόνια ήταν το αίτημα των χριστιανικών λαών στα ευρωπαϊκά εδάφη της Αυτοκρατορίας οδηγεί στον Βαλκανικό Πόλεμο το φθινόπωρο του έτους 1912, στον οποίο συμμαχούν τα βαλκανικά κράτη, Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία και Μαυροβούνιο για πρώτη φορά στην ιστορία τους. Τα οθωμανικά στρατεύματα υποχωρούν σε όλα τα μέτωπα και παραμένει στο έλεγχο του οθωμανικού κράτους μόνο η Ανατολική Θράκη.
Η δεινή ήττα στον Βαλκανικό πόλεμο φέρνει στην εξουσία ξανά το Κόμμα της Ενωσης και Προόδου. Το πραξικόπημα που έχει καταγράψει η ιστορία ως «η Έφοδος του Μπαμπαλή (Βαbiali Baskini)» συμβαίνει όταν ο Ενβέρ εισβάλλοντας στο κτήριο της Υψηλής Πύλης δολοφονεί εν ψυχρώ τον Υπουργό Αμυνας και αναγκάζει υπό την απειλή του όπλου τον Πρωθυπουργό σε παραίτηση. Πλέον η χώρα είναι στα χέρια μιας τριανδρίας που δρα ανεξέλεγκτα με την καθιέρωση ασύστολα εγκληματικών μεθόδων. Η επανάκτηση της Αδριανούπολης από τον Ενβέρ, όταν η πόλη έχει εκκενωθεί από τους Βούλγαρους λόγω του Β' Βαλκανικού πολέμου, προβάλλεται ως μεγάλο επίτευγμα του Ενβέρ για ισχυροποίησή του. Η Γερμανία που από τη δεκαετία του 1890 έχει αρχίσει να διεισδύει πολιτικά και οικονομικά στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας προς το τέλος του έτους 1913 επικρατεί πλήρως, αφού σε θέσεις-κλειδιά του οθωμανικού στρατού διορίζονται Γερμανοί αξιωματικοί. 0 γερμανικός μιλιταρισμός βρίσκει πλήρη αντιστοιχία με την τριανδρία. Παράλληλα, ο Κούρδος Ζιγιά Γκιοκάλπ προτείνει την ιδεολογία της σύνθεσης του Ισλάμ με τον τουρκικό εθνικισμό. Πλέον όλα είναι έτοιμα για να εξαπολυθεί η εφαρμογή του σχεδίου αφανισμού των χριστιανικών λαών.
Το ξεκίνημα είναι προς το τέλος του 1913 με τους Έλληνες της Ανατολικής Θράκης που εκτοπίζονται βίαια από τα χωρία και τις πόλεις τους, Οι εκτοπίσεις συνοδεύονται με φοβερές κακουχίες και σφαγές. Πριν από την έναρξη των ανοικτών πογκρόμ εφαρμόζεται συστηματικός οικονομικός αποκλεισμός που οργανώνεται από τις παρακρατικές οργανώσεις της 'Ενωσης και Προόδου και την «Ειδική Υπηρεσία», γνωστή ως Teskilati Mahsusa. Παράλληλα, στις υπόλοιπες πυκνοκατοικημένες από Έλληνες περιo¬χές αρχίζει ένας σφοδρός οικονομικός πόλεμος. Στα ελληνικά καταστήματα αναρτώνται πινακίδες καλώντας τους μουσουλμάνους να μην εισέρχονται, επειδή οι 'Ελληνες είναι εχθροί του κράτους. Σαν πρόφαση χρησιμοποιείται η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Η εφαρμογή του σχεδίου εξόντωσης συνεχίζεται αρχίζοντας από τη Δυτική Μικρά Ασία (Ιωνία) τον Μάρτιο του 1914 με μαζικές επιθέσεις, σφαγές, πογκρόμ και εκτοπίσεις των Ελληνικών πληθυσμών. Όλα αυτά συμβαίνουν χωρίς να υπάρχει κανένα ίχνος πολέμου και, ως εκ τούτου, κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι οι εκτοπίσεις γίνονταν λόγω αμυντικών αναγκών.
Οι επιθέσεις στα ελληνικά χωριά και κωμοπόλεις οργανώνονται με μυστικό τρόπο χρησιμοποιώντας τον κομματικό μηχανισμό του Κόμματος 'Ενωσης και Προόδου καθώς επίσης και την αστυνομία. Συμμετέχουν μεταμφιεσμένοι αξιωματικοί του στρατού, Η πλέον τραγική περίπτωση είναι η ολoκληρωτική καταστροφή της Φώκαιας την 14 Ιουνίου 1914 που καταγράφεται από τον Γάλλο αρχαιολόγο Φελιξ Σαρτιώ, που βρισκόμενος στην Φώκαια φωτογραφίζει τις σφαγές και την πυρπόλησή της ενημερώνοντας τη γαλλική κοινή γνώμη. Η Φώκαια είναι η μητέρα-πατρίδα της Μασσαλίας και τα γεγονότα ξεσηκώνουν θύελλα διαμαρτυριών σε όλη τη Γαλλία. Αν και οι διωγμοί μετριάζονται εν μέρει με την ανακήρυξη της εκκλησίας εν διωγμώ τον Μάιο του 1914 από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, η κατάσταση χειροτερεύει με την είσοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο τέλη Οκτωβρίου. Σε πολλές εκθέσεις και αναφορές πρεσβευτών ουδέτερων χωρών αναφέρεται ο ρόλος της Γερμανίας στην παρότρυνση της οθωμανικής κυβέρνησης να εφαρμόσει μαζική εθνοκάθαρση με όλα τα χαρακτηριστικά που σήμερα θεωρείται ότι συνιστούν «Εθνοκάθαρση ή Γενοκτονία».
Οι εκτοπί¬σεις γίνονται κάτω από τραγικές συνθήκες σε όλες τις περιoχές της Δυτικής Μικράς Ασίας συμπεριλαμβανομένων των περιοχών Προποντίδας, όλης τα παραλιακής ζώνης του Αιγαίου και της Μεσογείου. Πρέπει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα μη έχοντας εμπλακεί ακόμα στον πόλεμο, μέχρι τον Ιούνιο του 1917 διατηρούσε προξενεία και υποπροξενεία σε πολλές πόλεις (π.χ. Σμύρνη, Βουρλά, Αίβαλί, Προύσα, Τσανάκκαλε, Αττάλεια, Σαμσούντα. Τραπεζούντα κτλ), από τα οποία καταφθάνουν αναφορές συνέχεια προς τήν Ελληνική Πρεσβεία της Κωνσταντινούπολης και στην Αθήνα στο Υπ. Εξωτερικών. Η κυβέρνηση του Βενιζέλου απειλεί την κήρυξη πολέμου αλλά με την επικράτηση του εθνικού διχασμού από τις αρχές του 1915 η βοήθεια από την Ελλάδα για την προστασία των πληθυσμών περιορίζεται. Οι διωγμοί συνεχίζονται σε όλη τη διάρκεια του Α' Παγκόσμιου Πολέμου, ενώ μαζικές επιχειρήσεις εθνοκάθαρσης αρχίζουν στον Δυτικό Πόντο το φθινόπωρο του 1916, ενώ ο Ανατολικός βρίσκεται υπό τον ρωσικό έλεγχο.

Η πραξίκοπημαπκή είσοδος στον Α' Παyκόσμιο πόλεμο
Η είσοδος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο γίνεται με πραξικοπηματικό τρόπο από τη δικτατορική τριανδρία Ενβέρ, Ταλαάτ και Τζεμάλ. Αρχές Αυγούστου του 1914 η οθωμανική Βουλή με μεθόδευση τίθεται σε διακοπές και σταματάει προσωρινά τις εργασίες της. Η Γερμανία πoλιορκεί ασφυκτικά τους τρεις δικτάτορες και εκβιάζει για την είσοδο του οθωμανικού Κράτους στον πόλεμο με την απειλή διακοπής της οικονομικής βοήθειας. Η επίσημη είσοδος γίνεται με την είσοδο των δύο Θωρηκτών πλοίων «Γκόμπεν» και «Μπρέσλαου» από τον Ελλήσποντο, τα οποία υψώνουν τουρκικές σημαίες και οι ναύτες φορούν φέσια και με δική τους πρωτoβουλία βγαίνουν στον Εύξεινο Πόντο και βομβαρδίζουν την Οδησσό, με αποτέλεσμα η Ρωσία να κηρύξει τον πόλεμο στο οθωμανικό Κράτος. Πλέον το τυχοδιωκτικό γερμανικό σχέδιο συνωμοσίας έχει πετύχει και η αυτοκρατορία βρίσκεται εντός του πολέμου, χωρίς να το έχει αποφασίσει η Βουλή ή ακόμα το Υπουργικό Συμβούλιο, αλλά ο Γερμανός πρέσβης με τον Ενβέρ, που κατέχει το αξίωμα του Υπουργού Αμυνας. Πλέον οι πολίτες ανεξάρτητα θρησκείας και εθνικότητας οδηγούνται σε ένα απέραντο σφαγείο.
Την 14η Νοεμβρίου 1914 η δικτατορική κυβέρνηση οργανώνει την κήρυξη του Ιερού Πολέμου-Τζιχάτ, που αποτελεί ένα από τα στάδια εφαρμογής του ολοκληρωτικού σχεδίου καταστροφής των χριστιανικών λαών. Μια από τις μεγαλύτερες εγκληματικές πράξεις συντελείται τον Δεκέμβριο του 1914 από τον Υπουργό Αμυνας Ενβέρ, που διατάσσει τους 100.000 φαντάρους της Γ' Στρατιάς που είχε ελαφριά εξάρτυση πολέμου, για να πολεμήσει στην αραβική έρημο, να επιτεθούν στα ρωσικά σύνορα στην περιοχή Σαρίκαμις, με αποτέλεσμα να βρουν τραγικό θάνατο όλοι οι φαντάροι, στην πλειονότητά τους μουσουλμάνοι. Παρά αυτή την άνευ προηγούμενη ανθρώπινη τραγωδία, ο Ενβέρ παραμένει αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων. Σημειωτέον ότι ο Ενβέρ είχε αναρριχηθεί στην βαθμίδα του στρατάρχη με δική του απόφαση. Είναι τραγικό ότι ακόμα και σήμερα σύμφωνα με την επίσημη ιστορία της Τουρκίας ο Ενβέρ πασάς χαρακτηρίζεται ως ήρωας, πράγμα που δείχνει ότι στην Τουρκία ακόμα επικρατεί η νοοτροπία του Κομιτάτου Ένωσης και Προόδου.

Η ολοκληρωτική εξόντωση των χριστιανικών πληθυσμών
Η συνέχιση του πολέμου, η ναυτική επίθεση στα στενά των Δαρδανελίων και η απομόνωση της ενδοχώρας της Μικράς Ασίας από τον έξω κόσμο δίνει τη δυνατότητα στην κυβέρνηση της 'Ενωσης και Προόδου να εφαρμόσει το γενικό σχέδιο εξόντωσης των χριστιανικών λαών. Η εξόντωση των Αρμενίων και Ασσυρίων σε όλες τις περιοχές που ζούν κορυφώνεται τον Απρίλιο του 1915, χωρίς να σταματούν οι διωγμοί των Ελλήνων στίς υπόλοιπες περιοχές. Στο πλαίσιο του γενικού σχεδίου εξόντωσης, εφαρμόζεται η σύλληψη της πνευματικής ηγεσίας των 250 Ελλήνων τον Μάρτιο και των 300 Αρμενίων την 24 Απρλίου στην Κωνσταντινούπολη.
Τα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη, εξαιρούνται από τις εκτοπίσεις λόγω της παρουσίας πρεσβευτών ουδέτερων χωρών. Οι προσπάθειες για τη διάσωση των χριστιανικών λαών του μεγάλου ανθρωπιστή πρέσβη της Αμερικής Χ, Μοργκεντάου αποτυγχάνουν. Αργότερα ο ίδιος πρέσβης ονομάζει την γενοκτονία των Αρμενιών ως «τον θάνατο ενός "Εθνους». Η επίθεση του αγγλογαλλικού στόλου τον Μάρτιο του 1915 στα στενά των Δαρδανελίων αποτυγχάνει, όμως τα οθωμανικά στρατεύματα σε όλη τη διάρκεια του 1915 και του 1916 υφίστανται ήττες στον Καύκασο και στις αραβικές ερήμους.
Η τραγική κατάσταση των λαών της αυτοκρατορίας, λόγω των σφαγών και εκτοπισμών των χριστιανικών πληθυσμών αλλά και του πολέμου, φθάνει σε τρομακτικό επίπεδο. Το σχέδιο εξόντωσης των χριστιανικών λαών εφαρμόζεται από την παραστρατιωτική οργάνωση «Τεσκιλάτι Mαχσouσά-Teskilati Mahsusa» που διοικείται από τους Μπεντρετίν Σακίρ, Μεχμέτ Ναζίμ και Εσρέφ Κουστσούμπαση. Τα εκτελεστικά όργανα της Τεσκιλάτι Mαχσouς είναι τα εγκληματικά στοιχεία της Κοινωνίας που μαζεύονται από τις φυλακές βαρυποινιτών και στρατολογούνται για την εξόντωση γυναικόπαιδων, αφού οι χριστιανοί άντρες έχουν οδηγηθεί στα τρομερά Τάγματα Εργασίας γνωστά ως Αμελέ Ταμπουρλαρί.
0 ρωσικός στρατός τον Απρίλιο του 1916 καταλαμβάνει την ανατολική παραλία του Πόντου συμπεριλαμβανομένης της Τραπεζούντας. 0 Μητροπολίτης Χρύσανθος, ως πρότυπο Ορθόδοξου ιεράρχη, οργανώνει την περίθαλψη όλων των πληθυσμών, μουσουλμάνων και χριστιανών, και εξασφαλίζει την ομαλότητα στην περιοχή του Ανατολικού Πόντου.
Όμως στον δυτικό Πόντο (Σαμσούντα και Μπάφρα) αρχίζουν από τον 0κτώβριο του 1916 τρομεροί εκτοπισμοί του ελληνικού στοιχείου σε μέγεθος ολοκληρωτικής γενοκτονίας οι οποίοι συνεχίζονται μέχρι το τέλος του πολέμου. Το οθωμανικό κράτος καταρρέει το φθινόπωρο του 1918 και οι τρεις δικτάτορες Ενβέρ, Ταλάτ και Τζεμάλ διαφεύγουν μυστικά αρχές Οκτωβρίου με γερμανικό υποβρύχιο, ενώ το οθωμανικό κράτος αναγκάζεται να υπογράψει την ανακωχή του Μούδρου της 30 Οκτωβρίου 1918. Παρά τη διαφυγή των τριών δικτατόρων στο εξωτερικό, οι μηχανισμοί του Ιττιχάτι Τερρακί παραμένουν σε μεγάλο βαθμό άθικτοι και το κόμμα αλλάζοντας ονομασία συνεχίζει τη δράση του στο οθωμανικό κοινοβούλιο. Η νέα κυβέρνηση που ορίζει ο Σουλτάνος Βαχντεντίν προσπαθεί να προσαγάγει στη δικαιοσύνη τους εγκληματίες κατά των Αρμενίων και Ελλήνων, αλλά η προσπάθεια αυτή σταματάει ουσιαστικά προς τα τέλη του 1919 με την έναρξη του εθνικιστικού κινήματος με πρωτεύουσα την Αγκυρα, στην οποία σπεύδουν όλα τα μέλη του Κόμματος της "Ενωσης και Προόδου. Η προσπάθεια των Βρετανών να οργανώσουν δίκη των υπαιτίων της εξόντωσης των χριστιανικών λαών της Μικράς Ασίας οδηγείται σε αποτυχία λόγω της επικράτησης των οικονομικών συμφερόντων της Γαλλίας, Ιταλίας, Η.Π.Α. αλλά και της ίδιας της Βρετανίας, που δεν θέλει να μείνει εκτός του μοιράσματος σφαιρών οικονομικού επηρεασμού.
Τα πολλαπλά διαδοχικά σφάλματα που υποπίπτουν οι κυβερνήσεις τόσου του Βενιζέλου όσο και της βασιλικής παράταξης στη διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας, η ανοικτή υποστήριξη της νέας Σοβιετικής 'Ενωσης αλλά και της Ιταλίας και της Γαλλίας οδηγεί στην ήττα του ελληνικού στρατού και την ολοκληρωτική εξόντωση του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας και του Πόντου, που αποτελεί την ολοκλήρωση του σχεδίου εξόντωσης των χριστιανικών λαών. Το μεγαλύτερο κόστος πληρώνει ο Ποντιακός Ελληνισμός που εκτοπίζεται μαζικά στη διάρκεια του Ελληνοτουρκικού Πολέμου και οδηγείται σε ολοκληρωτικό αφανισμό. 0 συνολικός αριθμός των θυμάτων των χριστιανικών λαών της Μικράς Ασίας υπερβαίνει τα 3 εκστομμύρια για την περίοδο 1913-1922. Η ατιμωρησία που επισημοποιήθηκε με τη Συνθήκη της Λωζάνης, όπως επισήμανε ο Τσώρτσιλ από το 1928, αποτέλεσε κύρια αιτία που ο Χίτλερ κατέστρωσε με βάση την ιδεολογία του εθνικοσοσιαλισμού το ολοκαύτωμα των Εβραίων της Ευρώπης. Όταν άρχιζε η επιχείρηση εθνοκάθαρσης των Εβραίων της Πολωνίας το 1939 στις. επιφυλάξεις των στρατηγών της Βέρμαχτ ο Χίτλερ απάντησε κατά την κορύφωση του ολοκαυτώματος των Εβραίων της Ευρώπης: «ποιος θυμάται σήμερα τους Αρμένιους;».
Συμπερασματικά η 100ή επέτειος της επικράτησης του Κομιτάτου Ενωσης και Προόδου – Ιττιχάτι Τερακκί αποτελεί την πλέον μελανή επέτειο όχι μόνο για τους λαούς της περιοχής μας αλλά και για όλη την ανθρωπότητα. Το ότι οι νοοτροπίες και οι πολιτικές αντιλήψεις που εισήγαγαν οι οπαδοί του Κομιτάτου ακόμα και σήμερα αποτελούν σοβαρή απειλή για την ειρήνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να προβληματίσει όλους τους φιλειρηνικούς ανθρώπους και τη διεθνή κοινότητα.

"Ο Πολίτης των Κωνσταντινουπολιτών" (Αύγουστος 2008)
Αναδημοσίευση από το ΠΑΝΑΙΤΩΛΙΟ

Η συμβολή της Γενοκτονίας των Ποντίων στο μέλλον του Ελληνισμού(*)

Νίκος Λυγερός
Θα ήθελα να μιλήσω για τη συμβολή της γενοκτονίας των Ποντίων στο μέλλον του Ελληνισμού. Θα συμφωνήσω με μερικά που έχουν ακουστεί. Θα διαφωνήσω με μερικά που είναι ουσιαστικά όσον αφορά στα θέματα της στρατηγικής και της ανάδειξης. Χάρηκα πάρα πολύ από το ύφος του Προέδρου όσον αφορά στις διεκδικήσεις και για το θέμα των προσφυγών. Έχουμε μια τάση να διαχωρίζουμε τις γενοκτονίες. Δεν χρησιμοποιούμε τις μεθοδολογίες που χρησιμοποιούν οι ίδιοι δήμιοι, οι οποίοι μαθαίνουν από τις προηγούμενες γενοκτονίες, για να κάνουν ένα καλύτερο έργο στην επόμενη. Εμείς, ως θύματα ή ως δίκαιοι, έχουμε την τάση να τις διαχωρίζουμε. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι όταν μιλάμε για τη γενοκτονία των Αρμενίων, μιλάμε για το 1915. Όταν μιλάμε για τη γενοκτονία των Ποντίων, μιλάμε για το 1918. Στην πραγματικότητα, η γενοκτονία των Αρμενίων αρχίζει από το 1896 και τελειώνει το 1923. Σας υπενθυμίζω ότι στη Συνθήκη Σεβρών οι Αρμένιοι υπάρχουν. Στη Συνθήκη της Λωζάννης οι Αρμένιοι δεν υπάρχουν πια. Αυτό είναι ξεκάθαρο, τουλάχιστον στα κείμενα. Οι αναγνωρίσεις, σε διεθνές επίπεδο, για τη γενοκτονία των Ποντίων είναι ουσιαστικά από δύο κράτη, από την Ελλάδα και την Κύπρο. Υπάρχουν και Πολιτείες από τις Η.Π.Α. αλλά αυτό δεν αποτελεί κράτος. Οι αναγνωρίσεις όσον αφορά στη γενοκτονία των Αρμενίων είναι πάνω από 40. Αρχικά, έχουμε μια τάση να μη χρησιμοποιούμε το παράδειγμα των Αρμενίων. Είναι κάτι που είναι γενικό, που μας ενοχλεί. Συνήθως, οι Αρμένιοι θεωρούν ότι οι Εβραίοι ήταν πρόβατα, άρα θυσιάστηκαν. Οι Πόντιοι θεωρούν ότι οι Αρμένιοι ήταν πρόβατα, άρα θυσιάστηκαν. Οι Μικρασιάτες θεωρούν ότι οι Πόντιοι ήταν πρόβατα και θυσιάστηκαν. Κι οι Έλληνες θεωρούν ότι οι Μικρασιάτες ήταν πρόβατα και θυσιάστηκαν. Σ' όλες αυτές τις θυσίες ασχολούμαστε πολύ με τα πρόβατα και πολύ λίγο με το λύκο. Θα ήταν προτιμότερο να κοιτάξουμε μια γενοκτονία, όπως έχει αναλυθεί από τις 8 φάσεις του Stanton και να δούμε ότι δεν είναι ένα φαινόμενο τοπικό αλλά είναι ολικό και χρησιμοποιεί πολλά από το υπόβαθρο το πληθυσμιακό και το γεωπολιτικό. Κατά συνέπεια, έχουμε μια τάση εκ των υστέρων, εφόσον καθυστέρησε το θέμα της αναγνώρισης της γενοκτονίας των Ποντίων, να λέμε ότι μάλλον θα ήταν καλό τελικά να χρησιμοποιήσουμε το παράδειγμα του αγώνα για την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων. Νομίζω ότι είναι ένας ευφημισμός. Δεν πρέπει να χρησιμοποιήσουμε το παράδειγμα της γενοκτονίας των Αρμενίων, διότι η γενοκτονία των Αρμενίων και η γενοκτονία των Ποντίων είναι η ίδια. Η μία συγχωνεύεται μέσα στην άλλη. Κατά συνέπεια, θα ήταν καλύτερα αντί να προσπαθήσουμε να κάνουμε κάτι το ανάλογο, να χρησιμοποιήσουμε αυτά που έχουν γίνει ήδη, έτσι ώστε να μετατρέψουμε τη γενοκτονία των Ποντίων σε γενοκτονία των Αρμενίων και των Ποντίων. Θα μου πείτε ότι είναι μια μικρή λεπτομέρεια. Η διαφορά μεταξύ των δύο λεπτομερειών είναι ότι κανονικά ένας συμβατικός αγώνας όσον αφορά στην αναγνώριση θα ήταν ότι εφόσον έχουμε δύο χώρες, θα προσπαθήσουμε να έχουμε μία τρίτη. Θα δώσω και ιδέες αν θέλετε για το ποια θα έπρεπε να ήταν η τρίτη και η τέταρτη. Άρα, αν καταφέρουμε να ενσωματώσουμε τις δύο και να κάνουμε μια ενοποίηση των γενοκτονιών, θα πηγαίναμε κατευθείαν στις 40 χώρες που έχουν ήδη αναγνωρίσει. Διότι τα κράτη που έχουν ήδη αναγνωρίσει τη γενοκτονία των Αρμενίων, δεν την έχουν αναγνωρίσει επειδή ειδικά ήταν Αρμένιοι. Είναι επειδή ήταν έγκλημα κατά της ανθρωπότητας σε μία χρονική περίοδο. Η χρονική περίοδος και η τοποθεσία είναι η ίδια με τους Πόντιους. Αυτή η ενοποίηση πρέπει να γίνει. Αν προσέξετε τα επίσημα κείμενα της Ευρώπης, θα δείτε ότι δεν έχετε μια απλή αναφορά στη γενοκτονία των Ποντίων, που ούτως ή άλλως δεν χρησιμοποιούν τη λέξη γενοκτονία, αλλά είναι και οι Ασσυροχαλδαίοι μέσα και οι Αρμένιοι και οι Πόντιοι χρησιμοποιώντας μια αναλογία. Αυτές οι τρεις γενοκτονίες είναι de facto ενοποιημένες ως θύματα. Απλώς, αυτό που θέλω να διευκρινίσω είναι ότι πολύ συχνά τα θύματα είναι ενωμένα, εφόσον έχουνε πεθάνει από τον κοινό δήμιό τους. Κι είναι δύσκολο για αυτούς που ακολουθούν ότι εφόσον υπάρχει αυτό το κοινό, πρέπει να υπάρχει κι ένας κοινός αγώνας κι όχι ένας αγώνας που είναι σ' ένα πλαίσιο ανταγωνισμού. Θα ήταν καλό οπουδήποτε γίνεται μια επέτειος για τη γενοκτονία των Ποντίων, να υπάρχουν πάντα εκπρόσωποι των Αρμενίων, οι οποίοι όχι να χαιρετούν στο τέλος, να χαιρετούν στην αρχή. Γιατί στα θέματα των γενοκτονιών, οι αγώνες των θυμάτων είναι που αποτελούν τα παραδείγματα και όχι τι συμβαίνει εσωτερικά. Γι' αυτό το χάρηκα πολύ και με τον επίτιμο Πρόεδρο, ο οποίος φαίνεται de facto ότι έχει ασχοληθεί και με αυτή την άποψη, ότι δεν μπορούμε απλώς να κοιτάζουμε μεμονωμένα τη γενοκτονία των Ποντίων και κάπου-κάπου να θυμόμαστε ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα παράδειγμα. Πρέπει να τους βοηθάμε για να μας βοηθούν. Αυτό το πράγμα δεν έχει γίνει ακόμα, διότι και η Ελλάδα, ως κρατικός φορέας, αργεί πάρα πολύ. Γιατί η γενοκτονία των Αρμενίων είναι πιο πολύ προωθημένη; Είναι πολύ απλό: δεν υπήρχε Αρμενία. Οι δικοί μας οι Πόντιοι βρήκαν ένα κράτος, την Ελλάδα. Άρα, πολλοί από αυτούς περίμεναν κάτι από την Ελλάδα. Οι Αρμένιοι δεν είχαν κράτος. Ακόμα και η Συνθήκη Καρς είναι μια υπογραφή της Σοβιετικής Ένωσης με την Τουρκία, όπου μέσα είναι η Αρμενία η οποία αναγκάζεται να υπογράψει ένα κείμενο που δεν υπογράφει και που δεν μπορεί να αντικρούσει, εφόσον το κείμενο λέει ότι πρέπει να γίνεται μόνο από δύο μέρη κι όχι τρίτο μέρος να παρεμβάλλεται. Όπως δεν είχαν κράτος, δεν περίμεναν τίποτα από το κράτος. Άρα, όλη η μεγάλη δουλειά για τη γενοκτονία των Αρμενίων έγινε από τη διασπορά. Εμείς αργήσαμε περισσότερο γιατί περιμέναμε κάτι από το κράτος. Για όσους ασχολούνται με τις γενοκτονίες, θα πρέπει να ξέρετε ότι κάθε φορά είναι οι διασπορές που πάνε πιο γρήγορα από τα κράτη, διότι τα κράτη πρέπει να αντιμετωπίσουν και γεωπολιτικά προβλήματα και πιέσεις, τις οποίες δεν έχουν οι διασπορές. Κι όπως το είπε πολύ σωστά ο Πρόεδρος, σε μερικές χώρες τίποτα δεν είναι πιο ισχυρό από τα lobbies και τα groupes de pression. Ενώ στα κράτη το πολιτικό πλαίσιο είναι πιο ισχυρό. Κατά συνέπεια, θα έλεγα ότι η συμβολή είναι μέσα στο πλαίσιο της ενότητας. Ξέρετε πολύ καλά, αυτό ισχύει και για τους Εβραίους και για τους Αρμένιους και για τους Έλληνες. Όταν είμαστε ένας, είμαστε μοναδικοί. Όταν είμαστε δύο, έχουμε πρόβλημα. Όταν είμαστε πάνω από τρεις, έχουμε συνήθως εμφύλιο. Έχουμε όμως μία τύχη. Είναι ότι οι γείτονές μας μας «βοηθούν» να βρούμε την ένωσή μας. Και θα έλεγα ότι θα ήταν καλό να χρησιμοποιήσουμε αυτή την «τεχνητή βοήθεια», για να μας ενώσουν ως θύματα και να προχωρήσουμε και να θυμηθούμε ότι κανένας δεν γεννιέται θύμα. Το πρόβλημα είναι ότι κανείς δεν γεννιέται μαχητής, κανείς δεν γεννιέται ήρωας. Όλοι γινόμαστε και θύματα και μαχητές και ήρωες. Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορούμε να ζητήσουμε από οποιονδήποτε άνθρωπο να είναι μαχητής, όπως δεν μπορούμε να ζητήσουμε από οποιονδήποτε μαχητή να γίνει ήρωας. Σημασία έχει να το κάνουν μερικοί. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι τα παραδείγματα με τις προσφυγές και στο Ε.Δ.Α.Δ., όσον αφορά στην Ίμβρο, Τένεδο και Κωνσταντινούπολη, και με τις ασφαλιστικές εταιρείες, όπως σας έδωσαν παραδείγματα χειροπιαστά τώρα πλέον, που δεν είναι πια θεωρητικά από ανθρώπους που είναι ειδικοί για θέματα γενοκτονίας, συμβάλλουν στον ίδιο αγώνα. Το θέμα όμως της αναγνώρισης πρέπει να γίνει κατανοητό ότι είναι ο πυρήνας της γενοκτονίας, αλλά δεν είναι η τελική φάση. Η αναγνώριση είναι απλώς το πρώτο βήμα σε μια διαδικασία διόρθωσης. Υπάρχει και το πλαίσιο της ποινικοποίησης. Κατά συνέπεια, όχι μόνο πρέπει να κοιτάξουμε ποιες χώρες έχουν αναγνωρίσει τη γενοκτονία των Αρμενίων για να τους πούμε ότι στην πραγματικότητα έχουν αναγνωρίσει ήδη και τη γενοκτονία των Ποντίων. Πρέπει να κοιτάξουμε και ποιες χώρες έχουν πάει και στο επόμενο στάδιο, στην ποινικοποίηση. Το Βέλγιο κι η Ελβετία βρίσκονται ήδη στην ποινικοποίηση. Δηλαδή, όταν κάποιος στο Βέλγιο ή στην Ελβετία βρίζει τη γενοκτονία των Αρμενίων, έχει πρόστιμο και μπορεί να πάει και φυλακή. Αν κοιτάξετε τα στοιχεία που έχουμε για τη γενοκτονία των Ποντίων, είναι πολύ απλά, δεν έρχονται καθαρά από ελληνικούς φορείς. Έρχονται και από φορείς της κατασκοπείας και της διπλωματίας, έρχονται από φορείς της Αυστρίας, της Γερμανίας, της Γαλλίας. Έχετε ήδη το γερμανόφωνο και το γαλλόφωνο στοιχείο, το οποίο δεν πρέπει να αποδείξετε σε κάποιον ότι εσείς γράψατε ένα κείμενο στα ελληνικά και αφορά μια γενοκτονία. Το μόνο που έχετε να τους δείξετε είναι ότι το κείμενο που έχουνε γράψει αυτοί, αφορά εμάς. Δεν έχετε να πείσετε τον Αυστριακό που έχει ήδη τα κείμενα στα αυστριακά και έχει κάνει ήδη παρατηρήσεις όσον αφορά στη γενοκτονία ότι αυτά ισχύουν. Δεν έχετε ανάγκη από πιστοποίηση. Δεν έχετε ανάγκη από αναγνώριση στοιχείων. Ενώ, όταν κοιτάζουμε αυτό το πράγμα γενικά, ή όπως το κάνουμε με τους Αμερικάνους για τη γενοκτονία όσον αφορά στις Πολιτείες, αναγκαστικά πρέπει να τους λέμε κάθε φορά ότι αυτά τα χαρτιά είναι σωστά, είναι επίσημα, είναι πιστοποιημένα και πρέπει να τα αναγνωρίσουν. Υπάρχουν άλλες χώρες που έχουν ένα υπόβαθρο που είναι πολύ πιο θετικό προς εμάς ως θύματα, ως δίκαιοι, που αφορά στη γενοκτονία των Ποντίων. Κατά συνέπεια, θα έπρεπε οι προσπάθειες να επικεντρωθούν σε αυτές τις χώρες, να χρησιμοποιήσουμε το υπόβαθρο όπου υπάρχει ήδη η αναγνώριση, αλλά να μην κάνουμε μία προσπάθεια που είναι του τύπου να κάνετε κάτι το ανάλογο για εμάς. Να εξηγήσουμε απλώς ότι είναι θέμα ερμηνείας και αυτό που έχει αναγνωριστεί, μία κοινή μεγάλη γενοκτονία των Αρμενίων, αφορά και στους Πόντιους. Ένα άλλο πρόβλημα που έχουμε εμείς είναι ότι το στοιχείο το Ποντιακό έχει μια τάση να είναι μαχητικό, αντιστασιακό, κάτι που θεωρούμε εμείς ως σωστό και καλό. Το πρόβλημα σε μία γενοκτονία είναι ότι οτιδήποτε λέμε για μαχητικότητα, δρα εναντίον μας. Το πλαίσιο της γενοκτονίας από τη Χάρτα του ΟΗΕ του 1948, δεν είναι σε πλαίσιο πολεμικό. Κάθε φορά που εμείς προωθούμε την εικόνα των Ποντίων που έχουν κάνει αντάρτικο, που έχουν αντισταθεί, που έχουν θυσιαστεί, όλο αυτό το πράγμα θα πρέπει να ξέρετε ότι δεν βοηθάει καθόλου τη γενοκτονία των Ποντίων. Βοηθάει την Τουρκία για να ισχυριστεί ότι στην καλύτερη περίπτωση η γενοκτονία των Ποντίων είναι ένα έγκλημα πολέμου και όχι ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Και εδώ βλέπετε τη διαφορά ανάμεσα στη γενοκτονία των Ποντίων και τη Μικρασιατική Καταστροφή. Είναι πολύ σημαντικό, λοιπόν, στη στρατηγική να χρησιμοποιούμε τα δεδομένα που έχουμε και όχι τα δεδομένα που θα θέλαμε να έχουμε. Η γενοκτονία των Ποντίων είναι σε ένα πλαίσιο, 353.000 θύματα. Αλλά όχι απλώς θύματα. Γιατί βλέπετε είναι όπως στο φόνο, λέμε «έγινε ένας φόνος», δεν λέμε «ο φόνος του τάδε». Ενώ στη φράση «ο φόνος του τάδε», το πιο σημαντικό είναι «ο τάδε». Δεν πέθαναν αυτά τα θύματα. Δολοφονήθηκαν. Η δολοφονία είναι ένα έγκλημα. Μόνο που όσο δεν υπάρχει τιμωρία, δεν υπάρχει και το έγκλημα. Αν βλέπουμε μόνο και μόνο το θέμα της αναγνώρισης ως τελικό στάδιο, ως ορίζοντα μιας διαδικασίας, δεν θα το φτάσουμε ποτέ. Η αναγνώριση είναι μόνο και μόνο το πρώτο στάδιο στη διαδικασία διόρθωσης. Δηλαδή, δεν είναι μόνο το θέμα της αναγνώρισης. Εφόσον αναγνώρισες, τι κάνεις για να αποδείξεις ότι αναγνώρισες; Εδώ προς το παρόν είμαστε σε μία φάση όπου έχουμε ένα έγκλημα χωρίς τιμωρία. Κατά συνέπεια, όσον αφορά στο διεθνές δίκαιο είναι σαν να μην έγινε έγκλημα. Να σας δώσω ένα παράδειγμα από άλλο χώρο, πιο απλό. Όλοι ξέρετε στην Ελλάδα ότι η εισβολή της Κύπρου έγινε το 1974. Όλοι ξέρετε ότι υπάρχει κατοχή έως το 2008. Αν κοιτάζετε όμως το διεθνές δίκαιο, θα δείτε ότι στο διεθνές δίκαιο, το κράτος που κατηγορείται πρέπει να αναγνωρίζει την κατηγορία για να έχουμε δικαίωμα να το κατηγορούμε. Θέλω να πω ότι στο διεθνές δίκαιο δεν υπάρχει εισβολή της Κύπρου το 1974 και μάλιστα δεν υπάρχει κατοχή της Κύπρου από το 1974 έως το 1986. Το παράξενο για εμάς τους Έλληνες είναι, μα πώς έχουμε κατοχή από το 1987 και μετά; Είναι πολύ απλό. Είναι επειδή η Τουρκία υπέγραψε ένα πρωτόκολλο στο Συμβούλιο της Ευρώπης που αναγνωρίζει αυτό το πλαίσιο. Και γι' αυτόν το λόγο, οι προσφυγές που έγιναν από τους Κύπριους, αρχίζουν μόνο μετά το 1987. Δεν μπορούν ν' αρχίσουν πριν. Δεν αρκεί στα θύματα, ή στους απογόνους των θυμάτων να αναγνωρίσουν ένα πλαίσιο. Πρέπει να αναγνωριστεί από το διεθνές δίκαιο για να υπάρχει. Βέβαια, αν εσείς όλοι εδώ ήσασταν Κύπριοι και εγώ τολμούσα να σας πω ότι το 1974 δεν έγινε εισβολή θα είχατε ένα πρόβλημα και μάλλον θα είχα κι εγώ μετά. Το θέμα είναι ότι αυτή είναι η πραγματικότητα. Γι' αυτό, όταν κάναμε πάνω από 1600 προσφυγές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ο κάθε Κύπριος που την έκανε, ξέρει ακριβώς ότι την έκανε για το διάστημα μετά το 1987. Δηλαδή η έλλειψη εισοδήματος αρχίζει από το 1987 και μετά. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για να καταλάβουμε το τι γίνεται για τη γενοκτονία των Ποντίων. Θα σας δώσω ένα άλλο παράδειγμα. Ας πούμε ότι θέλω να σας μιλήσω για τη γενοκτονία των Ουκρανών. Η γενοκτονία των Ουκρανών έχει αναγνωριστεί από πάνω από 15 χώρες. Είμαι σχεδόν σίγουρος ότι σε αυτή την αίθουσα υπάρχουν μερικοί από εσάς που δεν ξέρουν καν ότι υπήρξε η γενοκτονία των Ουκρανών. Όμως, αν σας πω ότι έχει αναγνωριστεί από 15 χώρες, έχετε ένα πρόβλημα στρατηγικής. Λέτε, πώς είναι δυνατόν αυτό να έχει γίνει, ενώ η γενοκτονία των Ποντίων έχει αναγνωριστεί μόνο από δύο; Επιπλέον, οι δύο είναι η Ελλάδα και η Κύπρος, που όπως καταλαβαίνετε άμα το κοιτάξετε αντίστροφα, είναι ότι δεν έχει αναγνωριστεί από κανέναν, διότι είναι αναγνωρισμένη μόνο από εμάς, αφού κι η Κύπρος είναι στο ίδιο πλαίσιο. Άρα, το θέμα είναι μήπως θα έπρεπε να κοιτάξουμε ποια μεθοδολογία ακολούθησε η διασπορά και η συνέχεια των θυμάτων της γενοκτονίας των Ουκρανών για να πετύχει 17 χώρες να την έχουν αναγνωρίσει; Όπως ακριβώς λέμε το ίδιο και για τη γενοκτονία των Αρμενίων. Άρα τελικώς, οι γενοκτονίες δεν αναγνωρίζονται σε μία φάση. Πρώτα απ' όλα γιατί πολύ συχνά δεν ξέρουμε πώς έχουν αρχίσει. Ούτε καν καταλαβαίνουμε πώς τελειώνουν. Ξέρουμε μόνο ότι υπάρχει ένα σημείο που είναι πιο έντονες. Το ίδιο πρόβλημα υπάρχει και για την αναγνώριση. Η αναγνώριση είναι μια μεγάλη διαδικασία, στην οποία μπορούμε να συμβάλουμε μόνο τοπικά. Ο καθένας ως άνθρωπος. Ο καθένας, όταν κάνει κάτι για τη γενοκτονία, είναι ένα τίποτα. Αλλά αυτό το τίποτα, μαζί με τα άλλα τίποτα, είναι το παν. Σε αυτό το πλαίσιο, η γενοκτονία των Ποντίων που «επέτρεψε» σε ένα λαό να πάει πιο κοντά στο θάνατο, βοηθάει και τον ελληνισμό με τον εξής πολύ απλό τρόπο. Να θυμάστε για την Ελλάδα, δεν λέμε η Ελλάδα ζει. Λέμε η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει. Δεν είναι τυχαίο. Να 'στε καλά. Σας ευχαριστώ πολύ.

Ερωταποκρίσεις
Είπατε ότι για το θέμα των γενοκτονιών δεν πρέπει να αναφερόμαστε στο αντάρτικο. Θέλετε να μας πείτε ότι πρέπει να ξεχάσουμε τη μνήμη μας;

Απλώς να διευκρινίσω το πλαίσιο. Δεν λέω ότι δεν υπάρχει αντάρτικο. Το θέμα είναι πού το θέτετε. Δηλαδή είναι η κατάλληλη στιγμή ή όχι; Ξέρετε ότι στο διεθνές δίκαιο το πλαίσιο, όπως το είπε κι ο Πρόεδρός σας, το καθαρό πλαίσιο γενοκτονολογίας, αν θέλετε, λέει ότι η γενοκτονία δεν γίνεται σε περίοδο πολέμου. Και το μόνο που υποστηρίζετε συνεχώς είναι ότι είναι πολεμικό το πλαίσιο κι είναι αντάρτικο. Τότε δεν πρέπει να διεκδικήσουμε καθόλου τη γενοκτονία. Εδώ δεν λέω ότι δεν υπάρχει αλλά το θέμα είναι πότε το τοποθετούμε. Δηλαδή μπορώ εγώ να πω ότι είχαμε προβλήματα με την Περσία, αλλά είχαμε και τους Σπαρτιάτες. Δεν λέω ότι δεν υπάρχουν. Το θέμα είναι πέθαναν όλοι ή όχι; Αν κοιτάζαμε τη μάχη του Λεωνίδα, σε διεθνές πλαίσιο, δεν θα είχαμε έγκλημα κατά της ανθρωπότητας αλλά θα ήταν έγκλημα πολέμου. Δεν θα μπορούσα εγώ, ως Σπαρτιάτης απόγονος, να διεκδικήσω για το Λεωνίδα ότι ήταν θύμα μιας γενοκτονίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έγινε η μάχη, ότι δεν είναι αξιόλογο αυτό που έγινε. Απλώς είναι άλλο το πλαίσιο. Αυτό που θέλουμε εμείς για τη γενοκτονία των Ποντίων είναι ένα πλαίσιο καθορισμένο από τη Χάρτα του ΟΗΕ του 1948. Στην Ελλάδα πολλές φορές μπερδευόμαστε. Tα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας ταυτίζονται με τη γενοκτονία. Η γενοκτονία, για να μιλήσουμε συγκεκριμένα, είναι ένας από τους τομείς των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Μερικές φορές εμείς διεκδικούμε τη γενοκτονία, για να αποδείξουμε ότι είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Ενώ το να αποδείξετε ότι είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας είναι πιο εύκολο από το να αποδείξετε τη γενοκτονία, γιατί είναι πιο μεγάλο το πλαίσιο και πιο ευέλικτο. Άμα πάρετε ένα pogrom χωρίς να είναι γενοκτονία θα είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Διευκρινίζω κάποιες έννοιες που είναι απλές χωρίς να με απασχολεί που δεν έγινα κατανοητός. Όταν σας έλεγα ότι στο διεθνές δίκαιο δεν υπάρχει εισβολή στην Κύπρο το 1974, όπως καταλαβαίνετε δεν έχω μια μετα-μοντέρνα αντίληψη του προβλήματος. Αντιθέτως, χρησιμοποιώ τα θεσμικά όργανα που έχω, για να λειτουργήσω και να χτυπήσω με προσφυγές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων από το 1987 και μετά. Γι' αυτό η πρώτη υπόθεση της Τιτίνας Λοϊζίδου ενεργοποιείται εκείνη την εποχή. Και επειδή η Τουρκία δεν είχε αναγνωρίσει ότι το είχε κάνει το 1974, για το λόγο αυτό οι υποθέσεις δεν ενεργοποιούνται από τότε. Έχει αποδεχτεί το 1987. Υπάρχει μια διαφορά μεταξύ πραγματικότητας και στρατηγικής. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξε αντάρτικο των Ποντίων. Αυτό που λέω είναι ότι πρέπει να προωθηθεί η μαζική μετακίνηση των πληθυσμών που χρησιμοποιείται ως εργαλείο γενοκτονίας. Πρέπει να χρησιμοποιηθεί ο μεγάλος αριθμός των θυμάτων. Σχετικά με αυτό που είπα προηγουμένως για τους Αρμένιους, αν οι Αρμένιοι έχουν καταφέρει να πουν ότι σε αυτή την πολυκατοικία σκοτώθηκαν όλα τα άτομα, μεταξύ των οποίων το 80% ήταν Αρμένιοι, το κράτος που έχει αποδεχτεί αυτό το γεγονός, έχει αποδεχτεί και το θάνατο του 100% των ατόμων. Έτσι, αν εμείς εμφανιστούμε και αποδείξουμε ότι σε αυτή την πολυκατοικία υπήρχαν 15% Πόντιοι, το ίδιο κράτος θα το αναγνωρίσει. Είναι απλώς θέματα τακτικής και στρατηγικής. Αλλά μην αμφιβάλλετε για το τι πιστεύω για το ιστορικό πλαίσιο. Απλώς η ιστορία είναι ένα πλαίσιο όπου γίνονται μάχες και μετά τις μάχες.

Από πού πρέπει να ξεκινήσει το θέμα της γενοκτονίας; Μόνο από τα συνέδρια; Νομίζω δεν θα το καταφέρουμε ποτέ. Θεωρώ ότι πρέπει να ξεκινήσει από την εκπαίδευση, και τη δημοτική, τη μέση και την πανεπιστημιακή. Αλλά την ευθύνη κυρίως την έχουν οι πανεπιστημιακοί.

Μια και είμαστε στα πλαίσια της εκπαίδευσης, θα ήθελα να διευκρινίσω κάτι που γίνεται πολύ συχνά. Μιλάτε για «ποντιακή γενοκτονία». Για μένα η έκφραση είναι λάθος και το λέω επίσημα. Ή θα λέτε η γενοκτονία των Ποντίων ή θα λέτε η τουρκική γενοκτονία, αλλά όχι η ποντιακή γενοκτονία. Γιατί αυτό το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίσαμε και στη Γαλλία με το αρμενικό. Δεν μπορούμε να λέμε η αρμενική γενοκτονία, είναι η γενοκτονία των Αρμενίων. Αυτό που κάνετε, χωρίς να το ξέρετε, είναι πολύ καλό για την Τουρκία. Υπάρχουν η ποντιακή γενοκτονία, η αρμενική γενοκτονία, η ασσυριακή γενοκτονία, αλλά δεν ακούμε ποτέ τη λέξη Τουρκία. Άρα είναι πολύ σημαντικό να καθορίζουμε στην έκφρασή μας ποιος είναι το θύμα και ποιος είναι ο θύτης. Όταν λέτε ότι δεν υπάρχει τίποτα, σας απαντώ ότι στο βιβλίο της Γ΄ Λυκείου υπάρχουν 47 σελίδες που αφορούν στη γενοκτονία των Ποντίων. Το βιβλίο της Ιστορίας της Στ΄ Δημοτικού δεν είχε απολύτως τίποτα και γι' αυτό το ξαναστείλαμε από εκεί που ήρθε. Δεν λέμε ότι δεν θα το παλέψουμε, δεν λέμε ότι δεν θα ασχοληθούμε με εγχειρίδια. Γιατί μη νομίζετε ότι οι πανεπιστημιακοί έχουν χρόνο μόνο και μόνο να ασχολούνται με τα εγχειρίδια της Στ΄ Δημοτικού. Αλλά αν είναι αναγκαίο, το κάνουμε και αυτό. Σε οποιοδήποτε επίπεδο. Απλώς, να μην μπερδεύουμε τα εκπαιδευτικά, γιατί εμένα μου προτείνανε, όπως είχα ασχοληθεί με το βιβλίο της Στ΄ Δημοτικού, να ασχοληθώ και με το βιβλίο των μαθηματικών. Επισήμανα ότι δεν είναι μόνο τυπογραφικά λάθη που εντοπίσαμε, είναι ιστορικά λάθη. Και δεν είναι μόνο ιστορικά, στην ουσία, είναι δόγματα. Το ιστορικό λάθος μπορεί να το κάνει και ένας ιστορικός. Όταν όμως ο άλλος το κάνει συνειδητά και είναι μια στρατηγική του τύπου «παιδομάζωμα», δεν μπορεί εμείς να μην αντισταθούμε, ακόμα και αν δεν είμαστε του τομέα, ακόμα και αν δεν ασχολούμαστε ειδικά με αυτό το θέμα. Άρα, δεν διαφωνώ. Θα ήθελα να χρησιμοποιήσω μία ιδέα που έδωσε ο κύριος Σαρρής, όσον αφορά στην παιδεία. Στην τελική, κατά παράδοξο τρόπο θα βασιζόμαστε μόνο στα λεγόμενα «κατασταλτικά συστήματα», όπως λέχθηκε από τον κ. Σαρρή: το στρατό, την αστυνομία, τη δικαιοσύνη για να θυμόμαστε τι σημαίνει Ελλάδα. Γιατί το άλλο θα είναι εντελώς η γενοκτονία της μνήμης. Δηλαδή, πάλι καλά που θα έχουμε τον στρατιωτικό, που θα έχει κάτι να μας δείχνει για να λέμε ότι εδώ είμαστε στην Ελλάδα. Γιατί μερικές φορές στο πανεπιστήμιο, αναρωτιέστε σε ποια χώρα είστε. Και σε μερικά τμήματα, ούτε καν αναρωτιέστε σε ποια χώρα βρίσκεστε. Γιατί είστε σίγουρος ότι είσαστε σε πρεσβεία. Άρα, υπάρχουν αυτές οι προσπάθειες, υπάρχουν και στα σχολικά βιβλία, απλώς αυτό που γίνεται πολύ συχνά και πρέπει να είμαστε πολύ επιφυλακτικοί, είναι ότι η λέξη γενοκτονία δεν μπαίνει άμεσα μέσα στο βιβλίο. Ενώ το σημαντικό για μας είναι η λέξη. Η λέξη εφευρέθηκε από τον Raphaël Lemkin, νομικός, Πολωνός εβραϊκής καταγωγής. Πριν από αυτή τη λέξη είχαμε ένα πρόβλημα, το πρόβλημα της ασθένειας. Για να γιατρέψουμε κάποιον πρέπει να ξέρουμε τι αρρώστια έχει. Για να γιατρέψουμε τον ποντιακό ελληνισμό έπρεπε να μάθουμε ποια ασθένεια είχε. Η ασθένεια ήταν γενοκτονία, δεν ήταν απλώς μακελειό. Δεν ήταν απλώς μία σφαγή. Γιατί –προσέξτε– και εμείς οι ίδιοι οι Έλληνες μπερδευόμαστε και λέμε η σφαγή των Ποντίων. Είναι λάθος! Γιατί αυτό το θέλουν και οι Τούρκοι. Οι Τούρκοι αποδέχονται τη σφαγή των Ποντίων. Αλλά δεν αποδέχονται ότι είναι γενοκτονία. Αυτό που είναι ουσιαστικό για το διεθνές δίκαιο είναι η ορολογία «γενοκτονία», που επινοήθηκε για να μπορέσουμε να χαρακτηρίσουμε ένα γεγονός που ήταν ασύγκριτο σε σχέση με όλα τα προηγούμενα. Οι προσπάθειές μας γίνονται σε όλα τα πλαίσια και στο νομικό και στο πλαίσιο της παιδείας, αλλά πάντοτε μέσα στο πλαίσιο της στρατηγικής. Γιατί υπάρχουν κάποιες στρατηγικές κινήσεις που φαινομενικά και μόνο αντικρούουν αυτά που γνωρίζουμε. Αλλά μόνο έτσι πετυχαίνουμε κάτι, που μετά το αναγνωρίζουμε. Γιατί –προσέξτε– μιλάμε για αναγνώριση, δεν μιλάμε για γνώση. Δεν λέμε «γνώριση», λέμε «αναγνώριση». Για να αναγνωρίσεις κάτι, πρέπει να γνωρίζεις. Την ώρα που γνωρίζεις, δεν αναγνωρίζεις ακόμη. Πρέπει να περάσουμε και από τα δύο επίπεδα. Είναι δύσκολο και μερικές φορές μπερδευόμαστε και μεταξύ μας. Αλλά αυτό δεν πειράζει, διότι όπως ξέρετε το χαοτικό σύστημα της Ελλάδας είναι αυτό που μας βοηθά να διατηρούμε μία ισορροπία.

Κύριε Λυγερέ, θα ήθελα να σας ρωτήσω, θεωρείτε ότι οι Εβραίοι θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αναγνώριση της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου;

Βεβαίως. Μα ούτως ή άλλως, αν προσέξατε, υπάρχουν και επιστημονικές ανακοινώσεις που όταν έγινε μια αλλαγή φάσης όσον αφορά στην εβραϊκή διασπορά στην Αμερική σε σχέση με την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων, σιγά-σιγά εμφανίστηκαν κείμενα όπου περιγράφονται γεγονότα που αφορούν Εβραίους στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Δηλαδή, αρχικά είχαμε την εντύπωση ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε χτυπήσει μόνο ένα συγκεκριμένο πληθυσμό. Σιγά-σιγά βλέπουμε ότι αφορά όλους τους χριστιανούς και τώρα βλέπουμε ότι υπάρχουν μελέτες που αφορούν και τον εβραϊκής καταγωγής πληθυσμό. Στην ουσία, ένα μη μουσουλμανικό πληθυσμό! Δηλαδή, η εκκαθάριση που έγινε αφορά οποιοδήποτε στοιχείο που δεν είναι μουσουλμανικό. Το ενδιαφέρον είναι όταν κοιτάξετε ακόμα κι αυτά που έγραψε ο Αλέξανδρος Καραθεοδωρή, όσον αφορά στο μουσουλμανικό δίκαιο. Διότι αυτός ήταν μέσα σ' αυτό το πλαίσιο και μπορούσε, ως νομικός που είχε σπουδάσει στη Γαλλία να διαβάσει ακόμα και μυστικά έγγραφα και να αναλύσει πώς βλέπει τους μη μουσουλμάνους, το μουσουλμανικό δίκαιο, όχι πια μόνο τους χριστιανούς. Σ' αυτό το πλαίσιο υπάρχει μια ενοποίηση και το παράδειγμα που έδωσε ο Πρόεδρος αφορά το ίδιο. Αλλά για να απαντήσω και στην έμμεση ερώτηση, πρέπει πρώτα να κτίσουμε θεμέλια. Τα θεμέλια έχουν ένα πρόβλημα: δεν φαίνονται. Λέτε σε κάποιον: «Κάνε ένα κτίριο πέντε ορόφους». Το πρώτο πράγμα που κάνει είναι η σκάλα! Λέτε: «Είναι ηλίθιος! Αφού του λέω να πάει από πάνω γιατί πάει από κάτω;» Πολλά πράγματα που έχουν γίνει στο δικό μας το θέμα ήταν καλύβες. Φαινόταν αμέσως ότι γίνεται κάτι και μόλις πήγαινε λίγο πιο πάνω σε διεθνές επίπεδο, είχαμε δυσκολίες. Οι Αρμένιοι αναγκάστηκαν να σκάψουν εξ αρχής, άρα τα θεμέλια ήταν πιο καλά και μπόρεσαν ν' ανεβούν πιο ψηλά, πιο δυνατά. Εμείς τώρα αυτό επιχειρούμε. Να συμβαδίσουμε, να αλληλοβοηθηθούμε σ' αυτή την προσπάθεια κι αυτό θα γίνει και μέσω του εβραϊκού συστήματος, που ξέρει ακριβώς τι είναι και η πρώτη φάση και η δεύτερη και η τρίτη. Δηλαδή, όλη η διαδικασία διόρθωσης.

Θα ήθελα από τον κύριο Λυγερό να μας αναλύσει και να δικαιολογήσει την έκφραση «οι Πόντιοι θεωρούσαν του Αρμένιους αμνούς... και ούτω καθ' εξής». Τι εννοείτε μ' αυτό;

Εννοώ απλώς το ιστορικό πλαίσιο. Πολύ συχνά, όταν αναλύουμε τις οκτώ φάσεις του Stanton, όσον αφορά στη γενοκτονία, υπάρχει ένας διαχωρισμός θυμάτων. Ας πούμε ότι θέλω να σας σκοτώσω εδώ! Δεν θ' αρχίσω να λέω θα σας σκοτώσω όλους, γιατί θα έχω ένα πρόβλημα τεχνικό: είμαι μόνος μου! Μπορώ, όμως, να βάλω τους μισούς να αλληλοβοηθούνται με τους άλλους μισούς και να καταπιέζουν τους άλλους. Και θ' αρχίσω μόνο με το ένα τέταρτο. Θα λέω: «το πρώτο τέταρτο που είναι εδώ, δεν είναι άνθρωποι, είναι υπάνθρωποι! Αν τους σκοτώσετε δεν πειράζει, δεν έχετε τύψεις και μπορείτε να βοηθήσετε.» Και θα δείτε ότι σιγά-σιγά βοηθάμε όλοι, μην κάνοντας τίποτε! Προσέξτε, γιατί είναι κι αυτό που λέει ο Elie Wiesel, βραβείο Νόμπελ Ειρήνης: «Όταν είμαστε ουδέτεροι βοηθάμε πάντοτε το δήμιο και όχι το θύμα!» Η εκκαθάριση που έγινε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, έγινε από το κέντρο προς τα άκρα. Δηλαδή κάναμε πολύ χρόνο για να καταλάβουμε τι γινόταν. Δεν έγινε απ' τα παράλια για να το ξέρουν όλοι. Άρα αυτή η εκκαθάριση εμφανίστηκε στο κέντρο και σιγά-σιγά έφτασε και στον Πόντο. Ο Πόντος, όπως θυμάστε, είναι ο λαός της θάλασσας για τους Αρμένιους, όπως οι Αρμένιοι είναι ο λαός των βουνών. Υπήρχε ένας διαχωρισμός γεωγραφικός και μια παράδοση. Στην ουσία, όταν τα μεγαλύτερα προβλήματα τα αντιμετωπίζουν οι Αρμένιοι, οι «δικοί μας» δεν ξέρουν ακριβώς τι γίνεται! Όταν το μαθαίνουν, είναι πια πολύ αργά και είναι τόσο μεγάλες οι διαστάσεις, που απλώς απορροφάται! Δηλαδή το μαθαίνουν, όταν όλη η κοινωνία έχει αποφασίσει ότι όντως οι Αρμένιοι είναι θύματα. Όταν το μαθαίνουν οι Πόντιοι, για τους ίδιους είναι πια αργά! Θα ήθελα να σας το πω αλλιώς. Ένας διανοούμενος Γερμανός έλεγε το εξής: «Όταν έπιασαν τους Εβραίους, εγώ δεν είπα τίποτε γιατί δεν ήμουν Εβραίος. Όταν έπιασαν τους κομουνιστές, εγώ δεν είπα τίποτε γιατί δεν ήμουν κομουνιστής. Όταν έπιασαν τους αντιστασιακούς, εγώ δεν είπα τίποτε γιατί δεν έκανα καμία αντίσταση. Όταν μ' έπιασαν όμως, κάποιοι είπαν κάτι για μένα.» Σημασία έχει να λέτε κάτι κι ακόμα όταν δεν ξέρετε ότι μπορεί να σας αφορά, κατόπιν! Το επικοινωνιακό πρόβλημα που υπήρχε μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, δυσκόλεψε πολύ την πληροφόρηση. Μη νομίζετε ότι η δυσκολία είναι φυσική, είναι νοητική. Όταν αναλύετε μερικά γεγονότα που αφορούν και άλλες γενοκτονίες, όπως για παράδειγμα τη γενοκτονία των Αρμενίων, υπάρχουν περιπτώσεις όπου ΤΡΕΙΣ στρατιώτες, ΤΡΕΙΣ Τούρκοι συνόδευαν ΧΙΛΙΑ ΔΙΑΚΟΣΙΑ άτομα και τα πήγαιναν για να πεθάνουν και κανένας δεν έφερε καμία αντίσταση, καταλαβαίνετε τι πλύση εγκεφάλου είχαν υποστεί αυτοί οι άνθρωποι! Δηλαδή με τρία άτομα ακόμα κι αν είχαν πολυβόλα, άμα έπεφταν και οι χίλιοι διακόσιοι πάνω τους μαζικά, θα πέθαιναν μερικοί, αλλά θα γινόταν κάτι. Αυτό όμως δεν έγινε! Είχαν φτάσει σε μια φάση που είχαν αποδεχθεί οι ίδιοι ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτε. Και το ίδιο κάναμε κι εμείς, όταν ήμασταν σ' αυτή τη φάση, πριν γίνουμε εμείς οι ίδιοι θύματα εκ των πραγμάτων. Άρα είναι πολύ δύσκολο να μην μπείτε στο νοητικό δόγμα του δήμιου, ο οποίος σας εξασφαλίζει κάτι. Σας εξασφαλίζει ότι θα πεθάνετε ό,τι και να κάνετε! Όταν σας το λένε αυτό, έχετε την τάση να λέτε: «Τότε να μην κάνω τίποτε!». Στη στρατηγική, όμως, όταν το παίγνιο είναι χαμένο εξ αρχής, να το παίζετε, γιατί οποιαδήποτε λάθος κίνηση του άλλου είναι κέρδος για σας!

Πόντιος σύνεδρος εκ Γεωργίας: Εκτός από την γενοκτονία των Ποντίων, μιλήσατε και για τη γενοκτονία των Ουκρανών. Πιστεύετε ότι υπήρξε το φαινόμενο της γενοκτονίας των Ουκρανών; Κατά τη γνώμη μου το 1932-33 πέθαναν αρκετοί από πείνα. Και όχι μόνο στην Ουκρανία αλλά και στη Ρωσία, στη Γεωργία και στο Καζακστάν. Δηλαδή κατά τη γνώμη μου, αυτή είναι μία αντιρωσική προσέγγιση υπέρ των Ουκρανών και ένα καθαρά πολιτικό ζήτημα, δηλαδή ένα τέτοιο πρόβλημα δεν υπάρχει…

Για να μην εκτεθείτε περισσότερο, θα ήταν καλύτερο να κοιτάζετε τις πηγές. Η γενοκτονία των Ουκρανών υπάρχει. Τα θύματα της γενοκτονίας των Ουκρανών υπάρχουν. Με τα επιχειρήματα που θέσατε να είστε πολύ προσεχτικός γιατί οι Τούρκοι κάνουν το ίδιο με το Ποντιακό. Είπατε: «Εγώ δεν νομίζω να υπάρχει, γιατί ξέρω ότι ο πρόεδρος είναι έτσι. Εγώ δεν νομίζω να υπάρχει, διότι υπάρχει το πολιτικό.» Είναι ακριβώς αυτό που λένε οι Τούρκοι για τη γενοκτονία των Ποντίων. Λένε ότι οι Έλληνες είναι αντανακλαστικά εναντίον τους, οι Κύπριοι το ίδιο. Άρα, το ότι έχουν αναγνωρίσει αυτά τα δύο κράτη κάτι που είναι εναντίον της Τουρκίας, είναι αναμενόμενο. Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει! Να είμαστε πολύ προσεχτικοί, διότι τα έγγραφα, και φαντάζομαι πως διαβάζετε ρώσικα – μπορεί να μη διαβάζετε ουκρανικά αλλά για εκείνη την περίοδο τα ρώσικα σας αρκούν – τα έγγραφα υπάρχουν. Ξέρουμε ποιος έχει στείλει τι, ποιον και πού. Ξέρουμε πόσοι πέθαιναν την ημέρα, διότι μιλάμε για 7 εκατομμύρια θύματα τουλάχιστον. Δεν μιλάμε για 2-3 χιλιάδες άτομα.

Πόντιος σύνεδρος εκ Γεωργίας: Πότε;

Μιλάμε για το 1932-33. Είναι αυτό που λέμε Γολοντομόρ και στα ρώσικα και στα ουκρανικά, που σημαίνει «τεχνητός θάνατος από λιμό». Όταν αυτή η αναγνώριση γίνεται από μερικές χώρες, ας πούμε την Αμερική, θα μου πείτε ότι είναι λογικό γιατί είναι εναντίον της Ρωσίας. Το αναγνωρίζει η Αυστραλία. Θα μου πείτε είναι λογικό γιατί είναι το «τσιράκι» της Αμερικής. Εάν συνεχίσετε έτσι, θα κάνετε ένα ολόκληρο δίκτυο. Αν κοιτάξετε με τον ίδιο τρόπο το Αρμενικό, θα πείτε το ίδιο; Γιατί πολλές φορές – να είστε πολύ προσεκτικοί – διαδίδουμε πληροφορίες για άλλες γενοκτονίες και δεν αντιλαμβανόμαστε ότι κάνουμε το ίδιο που κάνουν οι άλλοι για εμάς. Απλώς για να καταλάβω, το Βέλγιο και η Ελβετία είναι ακραίες χώρες; Μπορώ να σας πω ότι για τα τουρκικά δεδομένα είναι πολύ ακραίες. Διότι, αν πείτε μια βρισιά για την γενοκτονία των Αρμενίων πληρώνετε, αν συνεχίσετε πάτε φυλακή. Και για ποιες χώρες μιλάω; Για το Βέλγιο και την Ελβετία! Πήγαν στην Ελβετία για να γιορτάσουν την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης κι ένας Τούρκος καθηγητής άρχισε να λέει τα δικά του και αυτός είναι φυλακή για το αρμενικό. Φανταστείτε το ανάλογο εδώ στην Ελλάδα. Μπορείτε να φανταστείτε να έρθει ένας Τούρκος και να αρχίσει να βρίζει τη γενοκτονία των Ποντίων και να πληρώσει και μετά να πάει και φυλακή; Στην Ελλάδα; Αυτό γίνεται στην Ελβετία. Νομίζετε ότι πραγματικά οι Ελβετοί έχουν κάτι το ειδικό εναντίον της Τουρκίας; Νομίζετε ότι οι Ελβετοί έχουν κάτι το ειδικό υπέρ της Ελλάδας; Όχι. Απλώς κοιτάζουν το διεθνές δίκαιο, κοιτάζουν τα αποδεικτικά στοιχεία και αποφασίζουν. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, γιατί αν δεν ξέρουμε τις πηγές και τα γεγονότα έχουμε την τάση να μιλάμε αντανακλαστικά. Το ίδιο γίνεται και για το Ποντιακό. Αν δεν υπήρχαν οι 14 τόμοι του Φωτιάδη για να μας δίνουν ιστορικά δεδομένα, δεν θα μπορούσαμε εμείς να κάνουμε κοινωνιολογία, στρατηγική, παρεμβάσεις στο διεθνές δίκαιο, γιατί δεν θα είχαμε τα στοιχεία. Ας πούμε ότι έχετε έναν πολύ ειδικό στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και δεν μπορείτε να του δώσετε ούτε ένα στοιχείο για το ότι έχει πεθάνει κάποιος. Να σας κάνει τι; Άρα, είναι τα θεμέλια. Τα θεμέλια υπάρχουν. Τα στοιχεία υπάρχουν. Για τη γενοκτονία των Ουκρανών υπάρχουν. Έχουν εκδοθεί 400 σελίδες με μυστικά έγγραφα της KGB. Είναι στα ρώσικα. Τις σφραγίδες τις αναγνωρίζετε. Τις υπογραφές τις αναγνωρίζετε. Ξέρουμε τα ονόματα. Το θέμα είναι ότι δεν ξέρουμε όλο το πλαίσιο. Και να σας πω την αλήθεια; Εγώ πιστεύω ότι έχετε αυτή τη στάση επειδή απλώς δεν έχετε ασχοληθεί. Θα δείτε ότι μπορεί να αλλάξετε γνώμη. Στη γενοκτονία των Ουκρανών υπήρχαν και Έλληνες. Δεν μπορούσαν να καθαρίσουν ένα ολόκληρο χωριό χωρίς να καθαρίσουν όλους όσους ήταν μέσα. Αυτό πρέπει να το χρησιμοποιήσουμε. Πρέπει να πούμε ότι και εμείς ήμασταν εκεί πέρα και αυτό ανήκει στο ίδιο πλαίσιο. Όταν κάνουμε εκκαθάριση ενός πληθυσμού, για παράδειγμα εγώ καθαρίζω όλη την αίθουσα, το ποσοστό των Ποντίων είναι πολύ μεγάλο, αλλά μπορεί να καθαρίζω και κάποιον από την Πελοπόννησο, τυχαία. Δεν το έκανα επίτηδες εκείνη τη στιγμή, αλλά, εφόσον αποφάσισα ότι θα καθαρίσω όλη την αίθουσα, συμβαίνει κι αυτό. Το θέμα μας είναι, αυτός που είναι από την Πελοπόννησο και δεν είχε καθόλου ποντιακές ρίζες, οι απόγονοί του δεν θα έπρεπε να ενωθούν με όλους τους άλλους;

Πόντιος σύνεδρος εκ Γεωργίας: Εγώ δεν είδα γενοκτονία της Ρωσίας πάνω στον αμιγώς Ουκρανικό λαό. Είδα γενοκτονία του σταλινικού καθεστώτος στον σοβιετικό λαό που ζούσε στην Ουκρανία.

Δεν διαφωνώ μαζί σας, αλλά πρέπει να είσαστε πολύ προσεχτικοί στις τεχνικές που χρησιμοποιείτε. Για παράδειγμα, ποιοι είναι οι χειρότεροι Τούρκοι για τους Έλληνες; Θα δείτε ότι έχετε ένα πρόβλημα με τους Λαζούς και τους Κούρδους, οι οποίοι στην ουσία, δεν είναι Τούρκοι. Άμα πάτε στο Ριζοκάρπασο στην Κύπρο, που έχουμε ακόμα εγκλωβισμένους, θα δείτε ότι γύρω-γύρω έβαλαν Λαζούς και Κούρδους που είναι οι πιο εχθρικοί. Αν μπείτε σε αυτό το φαύλο κύκλο, θα μπορούσατε να πείτε ότι δεν φταίνε οι Τούρκοι, αλλά οι Λαζοί και οι Κούρδοι. Το θέμα όμως είναι ότι όταν είμαστε στο διεθνές δίκαιο, κατηγορούμε ένα κράτος, δεν κατηγορούμε αυτόν που χρησιμοποιείται. Για να καταλάβετε, οι προσφυγές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων όσον αφορά στα κατεχόμενα δεν γίνονται εναντίον του κατοχικού καθεστώτος, αλλά εναντίον της Τουρκίας, διότι το κατοχικό καθεστώς δεν υφίσταται ως νόμιμη οντότητα. Βέβαια, όλοι ξέρουμε ότι είναι αυτό που το έκανε. Αλλά υπάγεται στην Τουρκία. Κάθε φορά που κάνουμε μία προσφυγή, είναι εναντίον ενός αναγνωρισμένου φορέα, ενός κράτους. Αυτό είναι ένα άλλο πρόβλημα, γιατί μερικές φορές μπορεί να μην υπάρχει. Όταν μιλήσαμε για Ίμβρο, Τένεδο και Κωνσταντινούπολη θα μπορούσατε να πείτε: «Γιατί δεν κάνουν και αυτοί προσφυγές όπως οι Κύπριοι;» Μα δεν μπορούν. Πρέπει πρώτα να περάσουν από τα ένδικα μέσα της Τουρκίας, να τα εξαντλήσουν και μετά να πάνε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Εννοώ ότι, όπως η Κύπρος δεν αναγνωρίζεται από την Τουρκία, οι Κύπριοι πηγαίνουν κατευθείαν στο ΕΔΑΔ. Στο τέλος όμως, στο ΕΔΑΔ, είναι ακριβώς η ίδια προσφυγή. Απλώς η διαδικασία είναι διαφορετική. Κι όπως είπα σε προηγούμενη απάντηση, μπορεί η διαδικασία να είναι διαφορετική, αλλά ο σκοπός είναι ο ίδιος. Είναι η αναγνώριση ως πρώτο βήμα. Μη σας ξαφνιάζουν τα ενδιάμεσα στρατηγικά βήματα, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Έχετε τρία σημεία, το μεσαίο πιο χαμηλά. Θέλω να πάω από το πρώτο στο τρίτο. Θεωρώ ότι το μεσαίο είναι ενδιάμεσο. Αυτό που κάνω είναι να θεωρήσω ότι η ευθεία από το πρώτο στο δεύτερο είναι η πιο σύντομη, από το δεύτερο στο τρίτο και άρα η πιο σύντομη διαδρομή είναι από το πρώτο, στο δεύτερο, στο τρίτο. Αυτό το λέει ένας ειδικός. Τώρα έρχεται ένας άλλος και σας λέει πως πρέπει να πάτε κατευθείαν από το πρώτο στο τρίτο. Εσείς του λέτε ότι αυτό είναι αδύνατο επειδή θεωρείτε ότι πρέπει οπωσδήποτε να περάσετε από το ενδιάμεσο. Μερικές φορές η αλλαγή στρατηγικής ενοχλεί και τον αντίπαλο. Βλέπετε, μπορεί ο αντίπαλος να σας περιμένει στο δεύτερο σημείο. Όμως εάν δεν περάσετε από αυτό; Θα σας δώσω ένα πολύ απλό παράδειγμα. Όταν στο Ριζοκάρπασο μου ζήτησαν βοήθεια για να μην κλείσει το Δημοτικό, τους είπα να ανοίξουμε το Γυμνάσιο. Απάντησαν ότι το Γυμνάσιο είναι κλειστό εδώ και 27 χρόνια. Και εγώ τους είπα ότι γι' αυτόν το λόγο θα το ανοίξουμε. Γιατί κανείς δεν θα πιστέψει ότι θα το κάνουμε. Άρα, όταν οι αντίπαλοί σας δεν πιστεύουν τους στόχους σας, δεν μπορούν να τους αντιμετωπίσουν. Και γι' αυτό άνοιξε. Και γι' αυτό υπάρχει ακόμα το Δημοτικό, ενώ θα είχε κλείσει. Και να το ξέρετε ότι παρόλο που είναι Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο, που είναι στα κατεχόμενα, στο Ριζοκάρπασο, παίρνουν τα παιδιά δίπλωμα στα ελληνικά, αναγνωρισμένο από το Κυπριακό Κράτος. Ενώ πριν δεν υπήρχε τίποτα. Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάτε είναι ότι η ουτοπία είναι πολύ σημαντική στη στρατηγική. Πολύ συχνά θεωρούμε ότι είναι ανέφικτη. Το μεγάλο μας λάθος όμως είναι το μετά της ουτοπίας, αυτά που δεν σκεφτήκαμε καν. Πολλά πράγματα στο Ποντιακό δεν τα 'χουμε σκεφτεί καν. Όχι ότι θεωρούμε ότι είναι ουτοπικά. Εγώ αυτό που προσπαθώ με αυτές τις διαλέξεις είναι να σας μεταφέρω αυτό που δεν έχουμε σκεφτεί καν στο πλαίσιο της ουτοπίας. Να έχω αντιδράσεις που να μου λεν ότι αυτό δεν γίνεται. Και μετά να το κάνουμε. Να 'στε καλά.

(*) Ορεστιάδα, 14ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ποντιακών Συλλόγων για την εθνική αυτογνωσία. 04/10/2008

Σαντρί Σενέρ: Ο ελληνόφωνος πρόεδρος της Τραπεζούντας

Ο Σαντρί Σενέρ, ο πρόεδρος που επανέφερε μετά από χρόνια την θρυλική ομάδα της Τραπεζούντας (Τράμπζονσπορ) στην κουρυφή της βαθμολογίας του τουρκικού πρωταθλήματος, κατάγεται από το εληνόφωνο χωριό Τούραλι, της περιοχής Τόνιας.
Ο πατέρας του, Σαντρί Σενέρ, Αχμέτ, γόνος δημοκρατικής ελληνόφωνης οικογένειας της Τόνιας, σπούδασε γεωπονία στο Πανεπιστήμιο της Άγκυρας (Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi) και εκλέχτηκε πέντε φορές βουλευτής Τραπεζούντας (XII, XIII, XIV, XV, XVI βουλευτική περίδος), ενώ διετέλεσε και υπουργός επικρατείας στην 42η Κυβέρνηση, με πρωθυπουργό τον Μπουλέντ Ετζεβίτ (5 Ιανουαρίου 1978 - 12 Νοεμβρίου 1979).
Ο Αχμέτ Σενέρ υπήρξε πολιτικός-σύμβολο στην περιοχή της Τραπεζούντας και αποτέλεσε το διαχρονικό στήριγμα των ελληνόφωνων τα 30 χρόνια που ασχολήθηκε ενεργά με την πολιτική.
Ο γιός του Σαντρί Σενέρ, γεννήθηκε το 1951 στην Τραπεζούντα και σπούδασε στο Πολυτεχνείο της Κωνσταντινούπολης (İstanbul Teknik Üniversitesi), παίρνοντας το πτυχίο του πολιτικού μηχανικού.
Διατηρεί μεγάλη τεχνική εταιρεία που δραστηριοποιείται στον τομέα των μεγάλων τεχνικών έργων στην Τουρκία και τη Ρωσία.
Ο Σαντρί Σενέρ υπηρέτησε με πίστη την ομάδα της Τραπεζούντας τη δεκαετία του 1990 (1990-1994).
Τα μέσα της δεκαετίας του 1990, αποσύρθηκε από τα διοικητικά της ομάδας, λόγω προβλημάτων που αντιμετώπιζε με την εταιρεία του.
Το 2008 ανέλαβε και πάλι τα ηνία της ομάδας, η οποία ήδη φιγουράρει στην κορυφή του πρωταθλήματος ποδοσφαίρου της Τουρκίας.
Ο Σαντρί Σενέρ, παρότι γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Τραπεζούντα, μιλάει την ποντιακή διάλεκτο (ιδίωμα Τόνιας).

Επαγγελματίες Πόντιοι

του Σάββα Καρακασίδη

Τα τελευταία χρόνια στον χώρο μας άρχισε να δημιουργείται μια διαφορετική γενιά Ποντίων. Το φαινόμενο του επαγγελματία Πόντιου όσο πάει και παίρνει διαστάσεις. Ορισμένοι από την γενιά που μεγαλώνει είναι «προγραμματισμένοι» να ζήσουν από τον Ποντιακό χώρο. Κατ’ αρχήν να ξεκαθαρίσω ότι το αντίτιμο των οποιονδήποτε υπηρεσιών προσφέρει ο καθένας, το προσδιορίζει ο ίδιος, χωρίς να μπορεί να επέμβει κάποιος άλλος. Από τη διαδρομή του σημερινού Ποντιακού βίου μπορούν να εξαχθούν κάποια συμπεράσματα και να ασκηθεί κριτική σε κάποιους, χωρίς την επιβολή των απόψεών μας επάνω τους. Εν αρχή είναι ορισμένοι – λίγοι - από τους καλλιτέχνες οι οποίοι τα ποσά που ζητούν από ορισμένους Συλλόγους είναι απαγορευτικά για αυτούς. Παραδείγματα εκμετάλλευσης και δη φοιτητικών Συλλόγων είναι πολλά, όπως και για να μην αδικήσουμε την άλλη μεριά και κακομεταχείρισης από τους Συλλόγους σε καλλιτέχνες. Έχει ακουστεί μάλιστα ότι ορισμένοι ζητούν γεμάτο μεροκάματο σε καταστάσεις βροχής και ματαίωσης χορών πριν καν γίνει κατανάλωση και υπάρξουν εισπράξεις. Η εντύπωση μου είναι ότι οι περισσότεροι που τα κάνουν αυτά, δεν έχουν δει πως είναι να τρέξεις για έναν χορό, να καλέσεις κόσμο, να κάνεις διαφήμιση, να ενδιαφερθείς για τα πάντα, να μην πάει καλά ο χορός και να καταλάβεις ότι έτρεχες στην ουσία μόνο και μόνο για να πληρώσεις μια ορχήστρα. Ορισμένοι μάλιστα λένε πως πρέπει να τους δώσεις όλο το ποσό –αν κάτι πήγε στραβά- γιατί από αυτό ζούνε...
Ερώτηση: είναι βιοποριστικό επάγγελμα τελικά το να είσαι Πόντιος; Αξίζει να μεγαλώνει κανείς με το όραμα να τραγουδάει καλά, ή να παίζει λύρα και να παίρνει 400-1000 ευρώ; Υπάρχουν παραδείγματα ηλικιών κάτω από 16 ετών που δεν πηγαίνουν να παίξουν αν δεν πάρουν ικανοποιητικότατο μεροκάματο για την ηλικία τους, πριν καν τελειώσουν την 3η λυκείου. Βλέπουν σαν ινδάλματα αυτούς που «καθαρίζουν» 800 ευρώ την βραδιά και όχι άλλες μορφές που με τον δικό τους τρόπο προσφέρουν πολλά περισσότερα αφιλοκερδώς.
Τελευταία όμως το πράγμα παίρνει διαστάσεις και διογκώνεται επικίνδυνα… Μπαίνουν μέσα στο παιχνίδι ιστορικοί, που προσφέρουν υπηρεσίες έναντι αδράς αμοιβής. Υπάρχουν χοροδιδάσκαλοι (από βιντεοθεραπεία και όχι βιωματικοί) που ζουν από τους συλλόγους, ως ειδήμονες με προσφορά κατώτερη του αναμενομένου, ημιμαθείς, που πληρώνονται ακόμα και στις εκδηλώσεις. Βέβαια η ημιμάθεια και η αμάθεια είναι χαρακτηριστικό της γενιάς μας, η οποία βέβαια εδράζεται πάνω στον ωχαδερφισμό της προηγούμενης γενιάς, χωρίς μελέτες, χωρίς καταγραφές, βασισμένη στην προχειρότητα, την επιλεκτική ανάδειξη αξιών, πετώντας τους θησαυρούς που έμειναν θαμμένοι στην επαρχία και ξεθάφτηκαν πάλι με προχειρότητα δεκαετίες αργότερα, απουσία του οργανωμένου ποντιακού χώρου και χάσει πολύτιμο χρόνο από τους ανθρώπους της παράδοσης που μας άφησαν.
Εμείς οι Πόντιοι θεωρούμε πιο σημαντικό να παινευόμαστε για ένα ταξίδι στο εξωτερικό που πήγαμε, παρά να καταγράψουμε οργανωμένα ένα cd, μία ιστορία ή οποιαδήποτε αυθεντική παρακαταθήκη για το μέλλον της επόμενης γενιάς. Εν αντιθέσει τις όποιες προσφορές μας στον Ποντιακό χώρο τις κοστολογούμε ακριβά με την απαράδεκτη δικαιολογία του «γιατί να παίρνει εκείνος τόσα, να μην πάρω κι εγώ;» Υπάρχει και άλλη χρηματοδοτούμενη φουρνιά, αυτοί που γυροκλώσκουνταν στα συνέδρια, όχι με δικά τους έξοδα, αλλά με συνδρομή συλλόγων, ομοσπονδιών και «τρώγνε και πίνε» άφοβα. Και αναρωτιέσαι: Ατοίν δουλείαν κ’ έχνε; Φυσικά και έχουν. Πρόχειρες υπηρεσίες επ’ αμοιβής αδράς. Τουλάχιστον ορισμένοι παίρνουν πολλά παράδας, αλλά το αποτέλεσμα τους δικαιώνει. Κάποιοι άλλοι…
Στο διά ταύτα επειδή η προχειρότητα στον Ποντιακό χώρο μας χαρακτηρίζει σε ύψιστο βαθμό, πρέπει να δώσουμε την σκυτάλη στους «πραγματικούς» ειδικούς για κάθε τομέα και όχι «περεκεντέδες» και να απορροφήσουμε και να διαιωνίσουμε τις σωστές πληροφορίες στην επόμενη γενιά, γιατί αν συνεχίσουμε έτσι θα ξεχάσουνε κι αυτά που ξέρανε…