Εγκαίνια Μνημείου Γενοκτονίας

Την Κυριακή 3 Αυγούστου 2008 τελέσθηκε επιμνημόσυνη δέηση υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των αναιρεθέντων κατά την περίοδο 1916-1923 Μπουγά μαντεντζήδων στη Μολόχα Κοζάνης (πλησίον της Νεάπολης) μετά από πρωτοβουλία του τοπικού πολιτιστικού συλλόγου "ΕΛΙΜΕΙΑ". Με τη σύμφωνη μάλιστα γνώμη των τοπικών συμβουλίων των οικισμών Μολόχας, Πλατανιάς και Σημάντρου (προσφυγικές εγκαταστάσεις Ποντίων του Μεταλλείου Ταύρου, Οβατζίκ και Κάβουκλου), καθώς και του Δήμου Νεάπολης και της Νομαρχίας Κοζάνης πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια Μνημείου Γενοκτονίας, στο οποίο αναγράφονται τα ονόματα όλων των Μπουγά μαντεντζήδων που έχασαν τη ζωή τους στην «πατρίδα» με τραγικό τρόπο από τις διώξεις των κεμαλικών. Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο στις 6 Αυγούστου 1920 περισσότεροι από 90 αδελφοί Μπουγά μαντεντζήδες κάηκαν ζωντανοί στη χαράδρα του Τορομάν Μπογαζί από εκδικητικό τάγμα τσετών (ιντικάμ ταμπουρού).
Ο ονομαστικός αυτός κατάλογος, εντοπίστηκε σε χειρόγραφο του συγχωρεμένου εκπαιδευτικού Τάσου Φεστερίδη από τη Σκοπιά Σερρών και είχε καταρτισθεί το 1960 από το Σύλλογο των εκ Μεταλλείου Ταύρου Ποντίων «ο Άγιος Γεώργιος» που έδρευε στη Θεσσαλονίκη, με σκοπό να τελεστεί μνημόσυνο «υπέρ των εν τη τέως πατρίδι μας καθ’ οιονδήποτε τρόπον σφαγιασθέντων, καέντων ζωντανών, εν εξορία θανόντων και εν γένει υπέρ των εκείσε θανόντων προγόνων». Ο κατάλογος δημοσιεύθηκε το 1999 στο βιβλίο του δρα Ιστορίας Κυρ. Χατζηκυριακίδη "Το Μεταλλείο Ταύρου (Μπουγά Μαντέν) 1826-1924. Συμβολή στην ιστορία των ελληνικών μεταλλουργικών οικισμών της Μ. Ασίας" (εκδ. Αφοί Κυριακίδη).
Την επιμνημόσυνη δέηση τέλεσε ο μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης κ. Παύλος, ενώ το "παρών" έδωσαν εκπρόσωποι της Νομαρχίας Κοζάνης και του Δήμου Νεάπολης, οι ιερείς Σάβ. Ξανθόπουλος και Ευθ. Χρυσοχοΐδης, καθώς και κάτοικοι των οικισμών Μολόχας, Σημάνρου και Πλατανιάς. Στο Μνημείο οι κάτοικοι εναπέθεσαν χώμα από την ιστορική πατρίδα και ένα κομμάτι μεταλλεύματος, σύμβολο της ζωής και της οικονομικής ανάπτυξης των ελλήνων μεταλλουργών του Μπουγά Μαντέν. Τη συγκινητική εκδήλωση έκλεισαν με σύντομες ομιλίες τους ο πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου Μολόχας Θ. Ξανθόπουλος (ιστορικό της Γενοκτονίας) και ο Κυρ. Χατζηκυριακίδης (ιστορικό της αναγκαστικής "Εξόδου" των Μπουγά μαντεντζήδων και των διώξεων που υπέστησαν). Ακολουθεί απόσπασμα της ομιλίας:
"85 χρόνια μετά την αναγκαστική εγκατάλειψη τη Σαρακοστή του 1923 του περίφημου μεταλλουργικού οικισμού Μπουγά μαντέν (Μεταλλείου Ταύρου), αλλά και των μικρότερων αγροτικών εγκαταστάσεων Οβατζίκ και Καβουκλού και την ακόλουθη άφιξη των παππούδων μας σε τούτο τον τόπο μετά από μύριες κακουχίες το Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου, όλοι εμείς οι πρόσφυγες της β΄ και γ΄ γενιάς (και της δ΄ πλέον) αποτίουμε φόρο τιμής σε όλους εκείνους που «έμειναν πίσω» στην πατρίδα, στα άγια χώματα της Ανατολής, σε όλους εκείνους που έχασαν τη ζωή τους στη διάρκεια των κεμαλικών διώξεων στην περίοδο 1916-1923 καθώς και σε εκείνους που κατάφεραν όχι μόνο να επιβιώσουν αλλά «κατατρεγμένοι, θλιβερά ναυάγια της πανελλήνιας προσφοράς», της μεγαλύτερης που γνώρισε το Έθνος, μπόρεσαν να ξαναστήσουν από την αρχή τη ζωή τους... Αυτοί που διασώθηκαν αναπαύονται πια σχεδόν όλοι στα κοιμητήρια, εδώ λίγο πιο κάτω από αυτό το λοφίσκο. Ελάχιστοι από αυτούς αξιώθηκαν να ξαναντικρύσουν την πατρίδα. Μακάριοι όσοι παλιοί την είδαν, τυχεροί όσοι νεότεροι αξιωθήκαμε να την επισκεφθούμε. Στην κορυφή όμως αυτού του λόφου θα δεσπόζει για πάντα, χάρη στις προσπάθειες του πολιτιστικού συλλόγου Μολόχας, και δίπλα στη Μητέρα όλων μας, την Παναγία, το παρόν Μνημείο όλων των αδικοχαμένων προγόνων μας. Θα μας θυμίζει πάντα την ιστορική πατρίδα αλλά και το χρέος μας αφενός απέναντι στις γενιές που έφυγαν και αφετέρου σε εκείνες που θα’ρθουν...
Πληροφορούμαστε επίσης από ξένες πηγές (κυρίως γερμανικές, αφού οι Γερμανοί ήταν εκείνοι που είχαν δείξει ζωηρό ενδιαφέρον για το Μεταλλείο Ταύρου με επενδύσεις χιλιάδων μάρκων στην περίοδο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου) ότι οι μετεντζήδες είχαν σταλθεί στα τάγματα εργασίας δήθεν για να εξυπηρετήσουν με την εργασία τους τις ανάγκες του οθωμανικού στρατού. Πολλοί από αυτούς δε γύρισαν πίσω.
Το αποκορύφωμα όμως της τουρκικής θηριωδίας σε βάρος των μετεντζήδων του Μεταλλείου Ταύρου ήταν η επιδρομή ενός εκδικητικού τάγματος (ιντικάμ ταμπουρού) στις αρχές Αυγούστου 1920. Αφού συνέλαβαν τουλάχιστον 40 άνδρες, περνώντας από το Καβουκλού, κατευθύνθηκαν προς το Άνω Οβατζίκ. Οι εκεί πατριώτες θεώρησαν ότι επρόκειτο για ένα από τα συνηθισμένα «πλιάτσικα». Όμως οι διαθέσεις των τσετών αποδείχθηκαν αγριότερες. Συνέλαβαν 3 από τους δημογέροντες, τον Παπα-Παναγιώτη Τσίβουλο και περίπου 30 άνδρες, ενώ στους συλληφθέντες συμπεριέλαβαν ακόμη 2 άνδρες από το Κάτω Οβατζίκ και τουλάχιστον 14 από το Μπουγά μαντέν. Όλοι όσοι συνελήφθησαν, περίπου 90 τον αριθμό, οδηγήθηκαν από τους τσέτες δεμένοι στη χαράδρα του Τορομάν (Τορομάν μπογάζ) όπου και τους έκλεισαν σε ένα μαντρί προβάτων (αγιλί). Οι τσέτες, αφού συγκέντρωσαν ξύλα και κορμούς δένδρων, περιέλουσαν τον σταύλο με πετρέλαιο και έβαλαν φωτιά στις 6 Αυγούστου 1920, καίγοντας ζωντανούς όλους όσους είχαν συλλάβει. Οι τσέτες διαβεβαίωναν τις γυναίκες των θυμάτων, οι οποίες ρωτούσαν με αγωνία για την τύχη των δικών τους, ότι όλοι είχαν σταλεί στη χαράδρα για να κατασκευάσουν γέφυρα. Εκείνες, χωρίς να είναι σε θέση να αντιληφθούν τον εμπαιγμό και αγνοώντας το ολοκαύτωμα των ανθρώπων τους, παρακαλούσαν τους δολοφόνους να τους μεταφέρουν ρούχα και τρόφιμα..."

Κείμενο - Φωτογραφίες: Κυριάκος Χατζηκυριακίδης
Αναδημοσίευση από το http://epontos.blogspot.com