Κεντρικός ομιλητής ήταν ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Βουλευτής Κιλκίς κ. Κωνσταντίνος Κιλτίδης.
Για το βιβλίο μίλησαν επίσης:
Ο Δημοσιογράφος και Συντονιστής Εκδότης κ. Κώστας Τσαρούχας,
Ο Επίκουρος Καθηγητής του. Δ.Π.Θ. και Επιμελητής του τόμου κ. Μανόλης Σέργης,
Ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Δ.Π.Θ. και Διευθυντής της σειράς κ. Μανόλης Βαρβούνης,
Ο Πρόεδρος της AEGEAN OIL και Πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Αθηνών κ. Δημήτρης Μελισσανίδης.
Παρεβρέθησαν:
Αναστάσιος Νεράντζης, Αντιπρόεδρος βουλής
Κώστας Κιλτίδης, Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης
Γιώργος Λιάνης, Βουλευτής (ΠΑΣΟΚ)
Μάρκος Μπόλαρης, Βουλευτής (ΠΑΣΟΚ)
Αθηναίος Φλωρίνης, Βουλευτής (ΝΔ)
Λάζαρος Λωτίδης, πρώην υπουργός
Ναύαρχος Ευάγγελος Λαγάρας, επίτιμος αρχηγός ΓΕΝ
Πτέραρχος Θεολόγος Συμεωνίδης, επίτιμος αρχηγός ΤΑΔ
Τάκης Λουκανίδης, Αχιλλέας Ασλανίδης
Λίγα λόγια για τον τόμο...
«ΠΟΝΤΟΣ, Θέματα Λαογραφίας του Ποντιακού Ελληνισμού»
Ο τόμος για τον λαϊκό πολιτισμό και την παράδοση του Πόντου και των κατοίκων του, αποτελεί έργο 28 ειδικών ερευνητών, επιστημόνων και Πανεπιστημιακών Καθηγητών υπό τον συντονισμό του Επίκουρου Καθηγητή Λαογραφίας, στο Τμήμα Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού των Παρευξεινίων Χωρών, του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης κ. Μανόλη Γ. Σέργη. Χρειάστηκαν 4 χρόνια κοπιώδους προσπάθειας για το συντονισμό, τη συγγραφή και τη συγκρότηση των 462 σελίδων του τόμου.
Το έργο, αντίστοιχο του οποίου δεν υπάρχει μέχρι σήμερα στην ελληνική βιβλιογραφία, εντάσσεται στην σειρά «Ελληνικοί Τόποι και Πολιτισμοί» των εκδόσεων «Αλήθεια» και σχεδιάστηκε με διπλό σκοπό:
• Να αποτελέσει βήμα γνώσης του κάθε Έλληνα πολίτη αλλά και προώθησης των λαογραφικών σπουδών γύρω από τον πλούσιο λαϊκό πολιτισμό του Πόντου και
• Να αποτελέσει έγκυρο πανεπιστημιακό βοήθημα για την ειδικότερη, γνώση, διδασκαλία και σπουδή της ποντιακής λαογραφίας.
Στο λαογραφικό έργο αυτό, πρωτόγνωρο για τα μέχρι τώρα δεδομένα, αφού ανάλογες προσπάθειες στο παρελθόν περιορίσθηκαν σε μονοσήμαντες και συνήθως ιστορικές μόνο καταγραφές και μαρτυρίες για τον Πόντο και τον Ποντιακό Ελληνισμό, εξετάζεται διεξοδικά η λαϊκή παράδοση του Μικρασιατικού Πόντου και των Ποντίων που ήρθαν στην Ελλάδα με την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και την ανταλλαγή πληθυσμών, στα πλαίσια της συνθήκης της Λωζάννης, το 1923-1924.
Εξετάζεται, επίσης, η παράδοση των Ποντίων που εντάχθηκαν στα όρια της τέως Σοβιετικής Ένωσης, και παλιννόστησαν στην Ελλάδα κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Οι σχετικές μελέτες περιλαμβάνουν, μάλιστα, όλες τις εκφάνσεις ενός παραδοσιακού πολιτισμικού συστήματος. Δηλαδή, τόσο τον υλικό και τον κοινωνικό, όσο και τον πνευματικό βίο, στην μεγάλη ποικιλία των επιμέρους εκδηλώσεων τους.
Προκύπτει, λοιπόν, αβίαστα ότι αυτό το επιστημονικό έργο θα θυμίσει στους παλιότερους αλλά και θα διδάξει στους νεότερους, την λαϊκή παράδοση του Ποντιακού Ελληνισμού, ενός από τα δυναμικότερα και πλέον μαρτυρικά τμήματα του Γένους μας. Για τον λόγο αυτό, ο τόμος για την λαογραφία του Πόντου των εκδόσεων «Αλήθεια» αποτελεί πραγματικό εργαλείο εθνικής και πολιτισμικής αυτογνωσίας, σε μια εποχή κρίσιμων ανακατατάξεων και οριακών ιστορικών και πολιτισμικών μετασχηματισμών στην ευρύτερη περιοχή μας.
Στο εισαγωγικό σημείωμα του Επίκουρου Καθηγητή του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, κ. Μανόλη Γ. Σέργη, οριοθετείται η σημασία, ο στόχος και το επίπεδο της έκδοσης.
Στο τόμο «Πόντος» δημοσιεύονται μελέτες των:
1. Ακριτόπουλος Αλέξανδρος, Επίκουρος Καθηγητής Λογοτεχνίας στη Παιδαγωγικό Τμήμα Δ.Ε. Φλώρινας
«Το ποντιακό λαϊκό παραμύθι»
2. Αλεξάκης Ελευθέριος
«Συγγένεια και οργάνωση του χώρου στους Έλληνες του Πόντου.»
3. Αλεξανδρίδης Κώστας
«Το πανάρχαιο δρώμενο των μωμόγερων. Από τη Λιβέρα του Πόντου στον Τετράλοφο Κοζάνης»
4. Βαρβούνης Μ. Γ., Αναπληρωτής Καθηγητής Λαογραφίας Δ.Π.Θ.
«Ποντιακή Αγιολατρεία»
5. Βεργέτη Μαρία, Δ.Π.Θ., Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης
«Έλληνες Ποντιακής καταγωγής από την πρώην Σοβιετική Ένωση: Παλιννόστηση και Κοινωνικός Αποκλεισμός»
«Η συλλογική ταυτότητα του ποντιακού ελληνισμού στον ελλαδικό χώρο»
6. Βοζίκας Γιώργος
«“Πρόσφυξ Παναγία” Συνυφάνσεις στην ανασύσταση του προσκυνήματος της Παναγίας Σουμελά στο Βέρμιο»
7. Γαλανίδου-Μπαλφούσια Έλσα
«Η λαϊκή μετεωρολογία στο Πόντο και τα φυσικά φαινόμενα»
8. Ευσταθιάδης Στάθης, Δρ Νομικής-Λαογράφος
«Η γυναίκα στην ποντιακή ποίηση»
9. Ευσταθιάδου Μυροφόρα
«Το πανηγύρι στην Κατιρκάγια: Ο κοινωνικός και πολιτισμικός του ρόλος»
10. Ζωγράφου Μάγδα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ Πανεπιστημίου Αθηνών
«Ανάμεσα στην ενσωμάτωση και τη διαφοροποίηση: Διαδικασίες συγκρότησης και διαπραγμάτευσης της ποντιακής ταυτότητας και η δύναμη του χορού»
11. Καραγιαννίδου Άντα
«Η παραβατική συμπεριφορά στους ενήλικες και στους εφήβους ποντίους
νεοπρόσφυγες από την πρώην Σοβιετική Ένωση»
12. Κασκαμανίδης Ιωάννης, Δάσκαλος-Υποψήφιος Διδάκτορας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Φλώρινας
«Διαπραγμάτευση με το παρελθόν για το καθορισμό του παρόντος και το σχεδιασμό του μέλλοντος: η ταυτότητα των Ελλαδιτών Ποντίων κατά τον 20ο αιώνα»
13. Κεκρίδης Ευστάθιος, πρ. Αναπληρωτής Καθηγητής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης
«Ο Πόντος κατά την εποχή της Οθωμανικής κυριαρχίας»
14. Κονταξής Κώστας
«Το δημοτικό τραγούδι “Του γεφυριού της Άρτας” σε ποντιακή παραλλαγή και παραλλαγή του ελλαδικού χώρου. Ομοιότητες και διαφορές.»
15. Κούζας Γιώργος
«Αναφορά στην θρησκευτικότητα των Ποντίων στο Βατούμ της Γεωργίας κατά τη σοβιετική περίοδο»
16. Λαυρεντιάδου Μάρη, Δρ., Εργαστήριο Μελέτης της Μετανάστευσης και Διασποράς, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης Πανεπιστημίου Αθηνών
«Μοντέλα κατοίκησης και στρατηγικές ένταξης των Ελλήνων Ποντίων από την πρώην ΕΣΣΔ στον ελλαδικό χώρο».
17. Μαλκίδης Θεοφάνης, Λέκτορας Δ.Π.Θ.
«Ο επίλογος της κοινωνικής ζωής των Ελλήνων του Πόντου. Η γενοκτονία τους και η ελληνόφωνοι-κρυπτοχριστιανοί στον Πόντο σήμερα»
18. Μεντεσίδου Ελένη
«Τα Παρχάρια στον Άγιο Δημήτριο Κοζάνης»
19. Μουζάκης Στέλιος, Λαογράφος
«Άσκηση κοινοτικής εξουσίας, αλληλεγγύη ή ενδοκοινοτικές διαφορές στη Τραπεζούντα στο 1821»
20. Παπαδόπουλος Σάββας
«Η σχολική στο Μαυρόβατο Δράμας. (1915-2006)»
21. Παπακυπαρίσσης Αναγνώστης
«Ανταλλάξιμοι Λαζοί στην Ελλάδα (1925-1926). Ιστορική πλαισίωση και λαογραφικά στοιχεία από ανέκδοτες επιστολές του Αρχείου Dawkins.»
22. Περπατίρη Νικολέτα, Υποψήφια Διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών
«Ο μύθος της Άλκηστις στο ποντιακό δημοτικό τραγούδι: παρουσίαση της νεώτερης έρευνας»
23. Ράπτης Δημήτρης, Λέκτορας στο Τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
«Ν. Κερασούντα Πρέβεζας. Κληρονομιές και βιώματα σε μία σύγχρονη ποντιακή κοινότητα»
24. Σέργης Μ. Γ., Επίκουρος Καθηγήτης Δ.Π.Θ.
«Θρυλόριο. “Έναν χωρίον ποντιακόν κ’ ημπορεί να έχει έναν ξένον όνομαν”. Ιδεολογήματα, παρετυμολογία και ιστορική ερμηνεία του τοπωνύμιου ενός ποντιακού χωριού της Κομοτηνής»
25. Ταξίδης Στάθης
«Όψεις της καθημερινής ζωής στην Τσιμέρα κατά το τέλος του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου αιώνα»
26. Χαρατζίδης Ελευθέριος, Λέκτορας Δ.Π.Θ.
«Λαϊκές παραδόσεις στο γεωργικό πολιτισμό των Ελλήνων της Αρμενίας κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα»
27. Χατζόπουλος Γ. Κ., Φιλόλογος
«Το αμίλητο νερό… και ιδιαιτέρως στην ποντιακή»
28. Χρυσού-Καρατζά Κυριακή, Φιλόλογος-Λαογράφος
«Τροφές και εθνοτυπική ταυτότητα των Ποντίων στα Σούρμενα»
Ουσιαστικά, ο τόμος αυτός συντελεί στην διατήρηση της μνήμης. Και αποτελεί απάντηση στις τάσεις και τις φωνές εκείνες που επιζητούν –ή ακόμη και προσπαθούν να επιβάλλουν- την συστηματική διαστρέβλωση της ιστορίας.
«ΠΟΝΤΟΣ, Θέματα Λαογραφίας του Ποντιακού Ελληνισμού»
Ομιλία κ. Δημήτρη Μελισσανίδη
Κύριε υπουργέ, κύριοι βουλευτές, κύριοι καθηγητές, κυρίες και κύριοι
Είναι γνωστό ότι ο πολιτισμός είναι η κινητήρια δύναμη των εθνών, αυτή που σε μεγάλο βαθμό καθορίζει την ιστορική του πορεία. Ιδιαίτερα δε όταν πρόκειται για τον παραδοσιακό, λαϊκό πολιτισμό, τότε μπορούμε να πούμε ότι είναι η δύναμη που δίνει ιδιαίτερο χρώμα και ομορφιά σε κάθε λαό και έθνος.
Οι Έλληνες του Πόντου έζησαν στα άγια χώματα της αλησμόνητης πατρίδας συνεχώς επί τρεις χιλιάδες χρόνια. Εκεί, έχοντας διαχρονική συντροφιά από τη μια πλευρά τις απότομες βουνοκορφές των Ποντιακών βουνών και από την άλλη τα φουρτουνιασμένα κύματα του Ευξείνου Πόντου, παλεύοντας αδιάλειπτα με βαρβαρικά φύλα, με Πέρσες, Άραβες, Μογγόλους και Τούρκους, σχηματίστηκαν τα βασικά χαρακτηριστικά των Ελλήνων του Πόντου.
Ατρόμητος, μαχητικός, αγωνιστικός, καταδικασμένος από τη μοίρα του να παλεύει απέναντι σε πολυπληθέστερους αντιπάλους, ο Πόντιος έμαθε να πετυχαίνει το ακατόρθωτο. Γι’ αυτό η ιστορία μας, τα λαϊκά μας τραγούδια που διασώθηκαν επί αιώνες, είναι γεμάτα με ήρωες, στρατηγούς και ακρίτες, με κορυφαίο το Διγενή, ο οποίος καλεί μέχρι και το Χάρο να παλέψουν σε μαρμαρένιο αλώνι.
Και σε αυτές τις άγριες, τις σκληρές συνθήκες, όπου ο άνδρας είναι πολεμιστής και αγωνιστής, η γυναίκα, η μάνα, η σύζυγος και η αδελφή, έχουν ξεχωριστή, πρωταγωνιστική θέση στην ίδια την κοινωνία.
Μελωδικός σύντροφος σε πολεμιστές και ρωμάνες, είναι τα ακριτικά τραγούδια, η λαϊκή ποντιακή μούσα, επική μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, όπως επική είναι και η ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού.
«Ακρίτας κάστρεν έχτιζεν, Ακρίτας περιβόλιν...»
“Αητένς επαραπέτανεν, ψηλά σα επουράνια...»
Κάτω από αυτές τις συνθήκες κεντήθηκε ο πολύχρωμος και πανέμορφος καμβάς του λαϊκού παραδοσιακού πολιτισμού των Ελλήνων του Πόντου, από το 800 π.Χ. μέχρι το 1923, οπότε οι πρόγονοί μας αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την προσφιλή πατρίδα.
Τότε οι πρόγονοί μας, μαζί με τα εικονίσματα, τα ιερά κειμήλια και τα οστά των προγόνων τους, πήραν στις πλάτες τους και κουβάλησαν τις μνήμες και τον πολιτισμό της αλησμόνητης πατρίδας σε νέους τόπους, στον Καύκασο, την Κριμαία, την Καλαμαριά, τη Φλώρινα, τα Σούρμενα, την Καλλιθέα, τα Ταμπούρια, την Κοκκινιά και το Κερατσίνι. Εκεί και δω, στις νέες-παλιές πατρίδες, ο Ποντιακός Ελληνισμός συνέχισε και συνεχίζει να κρατάει ζωντανές τις μνήμες και το λαϊκό πολιτισμό του αλησμόνητου Πόντου.
Αυτός ο πολιτισμός, όπως και η ιστορία μας, δυστυχώς δεν έχει πάρει τη θέση που του αρμόζει στην ιστορία του ελληνικού έθνους. Τα παιδιά μας όταν διδάσκονται την ελληνική ιστορία, δεν βλέπουν παρά λίγες γραμμές για την πλούσια και γεμάτη αγώνες και αντρειοσύνη ιστορία του ποντιακού ελληνισμού, που άνδρωσε και ανέδειξε μια αυτοκρατορία, την Ποντιακή Αυτοκρατορία των Μεγαλοκομνηνών, που έζησε περίπου τρεις αιώνες.
Εδώ υπάρχει ένα κενό, που καλείται η ελληνική πολιτεία να καλύψει, για να δικαιωθούν οι αγώνες που έκαναν επί χιλιετίες οι Έλληνες του Πόντου για τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία.
Μέρος αυτού του τεράστιου κενού, που ιδιαίτερα για μας τους Πόντιους, είναι ένα κενό στις καρδιές μας, έρχεται να καλύψει ο σπουδαίος τόμος των εκδόσεων ΑΛΗΘΕΙΑ, ΠΟΝΤΟΣ, Θέματα Λαογραφίας του Ποντιακού Ελληνισμού.
Στις 462 σελίδες του βιβλίου αυτού 29 συγγραφείς, άνθρωποι του πνεύματος, των γραμμάτων, των τεχνών και του λαϊκού μας πολιτισμού, έγραψαν κεφάλαια για την ιστορία και τον πολιτισμό των Ελλήνων του Πόντου, καλύπτοντας μια χρονική περίοδο που αρχίζει από την περίοδο της αυτοκρατορίας και την οθωμανική κατοχή και φθάνει μέχρι τις μέρες μας.
Πρόκειται για ένα μνημειώδες έργο, που επιμελήθηκε ο καθηγητής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου, Μανόλης Σέργης και εκδόθηκε από τις εκδόσεις ΑΛΗΘΕΙΑ, του φίλου μου, Κώστα Τσαρούχα.
Και το κυριότερο, το βιβλίο αυτό θα διδάσκεται στο πανεπιστήμιο, σε όλους τους Έλληνες φοιτητές, ανοίγοντας, ελπίζω το δρόμο για τη διδασκαλία της ιστορίας του Ποντιακού Ελληνισμού, σε όλες τις βαθμίδες της ελληνικής εκπαίδευσης.
Κυρίες και κύριοι που γράψατε αυτό το έργο, κύριε καθηγητά που το επιμεληθήκατε, αγαπητέ φίλε Κώστα Τσαρούχα που ανέλαβες την έδκοση του βιβλίου, ως πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Αθηνών, ως πρόσφυγας 2ης γενιάς του αλησμόνητου Πόντου, ως απλός Έλληνας, σας απευθύνω ένα θερμό ευχαριστώ.
Με τιμή
Δημήτρης Μελισσανίδης
Πρόεδρος AEGEAN και Ευξείνου Λέσχης Αθηνών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου