Η Τουρκία πρέπει να ζητήσει συγνώμη από τους Αρμενίους;

O χάρτης της Αρμενικής Γενοκτονίας (1915-1923)

Του Σάββα Καλεντερίδη
Το Αρμενικό, όπως και το Ποντιακό Ζήτημα, είναι έννοιες σχεδόν άγνωστες στην ελληνική κοινή γνώμη.
Η ελληνική πολιτεία σχεδόν επί έναν αιώνα προτίμησε να θυσιάσει τα θέματα αυτά στο βωμό της Ε-Τ φιλίας, η οποία "φιλία" αντί να εξημερώσει, εξαγρίωσε ακόμη περισσότερο το "θηρίο", που συνέχισε και συνεχίζει τις πολιτικές των διακρίσεων και της εθνοκάθαρσης στον Ελληνισμό της Πόλης, της Ίμβρου και της Τενέδου.
Τα ελληνικά κόμματα, με εξαίρεση το ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του 1980, και η ελληνική πολιτική διανόηση, προτίμησαν να ασχολούνται όλα αυτά τα χρόνια με άλλα θέματα, με τα γνωστά αποτελέσματα σε εσωτερικό και διεθνές επίπεδο. Όταν δε έγιναν προσπάθειες από τα θύματα και τους απογόνους των θυμάτων της Γενοκτονίας να διεκδικήσουν το δικαίωμα στη μνήμη, εμφανίστηκαν στο χώρο της πολιτικής και της δημοσιογραφίας άτομα που δεν είπαν απλά την άλλη άποψη, που είναι αναγκαίο να υπάρχει, αλλά λειτούργησαν ως γκαιμπελίσκοι που λοιδώρησαν τις προσπάθειες αυτές, οι οποίες προφανώς χαλούσαν τους "λογαριασμούς" και τα σχέδια κάποιων.
Όμως η ιστορία είναι αμείλικτη και προχωρά το δρόμο της.
Οι συνθήκες που διαμορφώνονται στον Καύκασο, υπό την πίεση των γεγονότων σε Αμπχαζία-Οσετία και Ιράν και η ανάγκη εκμετάλλευσης και διοχέτευσης των ενεργειακών πρώτων υλών στις διεθνείς αγορές, καθιστούν υποχρεωτική για την Τουρκία την άμεση "διαχείρηση" του Αρμενικού.
Ίσως τώρα Αρμένιοι και Τούρκοι υποχρεωθούν από τη διεθνή πραγματικότητα να καθήσουν στο τραπέζι και να βρουν μια λύση στο Αρμενικό Ζήτημα.
Το θέμα είναι τεράστιο.
Υπάρχει όμως και μια διάσταση που αφορά τον Ελληνισμό.
Η Αρμενία ή για την ακρίβεια η Αρμένιοι, αγωνίστηκαν επί ενεννήντα χρόνια, κράτησαν το Αρμενικό Ζήτημα ζωντανό και δημιούργησαν συνθήκες για να διεκδικήσουν όχι μόνο δικαίωμα στη μνήμη, αλλά και ό,τι άλλο καταστεί δυνατό κατά τη διάρκεια των όποιων διαπραγματεύσεων.
Η Ελλάδα πιέστηκε και αυτή από τις διεθνείς εξελίξεις να διευθετήσει ζητήματα του παρελθόντος και του παρόντος και να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Τουρκία, αποδεχόμενη μάλιστα ως συμβολή στην ειρήνη την εγκληματική εναντίον του Ελληνισμού δράση του Μουσταφά Κεμάλ, στον οποίον μάλιστα οι Έλληνες επίσημοι καταθέτουν και στεφάνια.
Με αχαρακτήριστη πολιτική μυωπία που συνεχίστηκε επί σειράν ετών στην ουσία θάψαμε με τα ίδια μας τα χέρια το Ποντιακό και γενικά το Ζήτημα του Ελληνισμού της Θράκης, του Πόντου και της Ανατολίας και αντί να διεκδικήσουμε, καλούμαστε τώρα να χάσουμε και αυτά που έχουμε. Αυτό ας προβληματίσει τους υπευθύνους και τον απλό λαό.
Ως μια συμβολή στην ενημέρωση εκείνων που επιθυμούν να ασχοληθούν με τα θέματα αυτά και επειδή το Αρμενικό Ζήτημα θα απασχολήσει τη διεθνή κοινή γνώμη το επόμενο διάστημα, με τη λογική ότι καλό είναι να γνωρίζουμε τί συμβαίνει στην άλλη πλευρά του λόφου, μεταφράσαμε την ανάλυση του Τούρκου καθηγητή του διεθνούς δικαίου, Dr. Sadi CAYCI για το θέμα. Να σημειωθεί ότι η δεξαμενή σκέψης ΑSAM, που φιλοξενεί την ανάλυση, απηχεί περισσότερο τις απόψεις του στρατιωτικού και διπλωματικού κατεστημένου της Τουρκίας.

Η Τουρκία πρέπει να ζητήσει συγνώμη από τους Αρμενίους;
Του καθηγητή Dr. Sadi CAYCI
Η ιδιωτική επίσκεψη του προέδρου Α. Γκιούλ στην Αρμενία, από πλευράς σκοπιμότητας αλλά και συγκρυρίας, επέδρασε θετικά στην εικόνα της Τουρκίας σε διεθνές επίπεδο. Αυτή η ατμόσφαιρα και το κλίμα αισιοδοξίας προκάλεσε τη δημοσιοποίηση ορισμένων απόψεων, σύμφωνα με τις οποίες η έκφραση συγνώμης από πλευράς της Τουρκίας προς τους Αρμενίους, θα είχε θετικά αποτελέσματα για την Τουρκία.[1]
Στο άρθρο αυτό θα εξεταστεί η πιθανότητα και η σημασία αυτού του ενδεχομένου από νομικής άποψης.
Όταν αναφερόμαστε στο "Αρμενικό Πρόβλημα", σε γενικές γραμμές, εννοούμε την περίπλοκη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί με τις κατηγορίες που έχουν εκτοξεύσει οι Αρμένιοι εναντίον της Τουρκίας για μια σειρά γεγονότων που έλαβαν χώρα στο οθωμανικό κράτος το 1915, που οι ίδιοι αποκαλούν "Αρμενική Γενοκτονία", οι οποίοι με βάση αυτόν τον ισχυρισμό προβάλλουν απαιτήσεις αναγνώρισης της Γενοκτονίας και αίτηση συγνώμης από την Τουρκία, και, σε περίπτωση που αυτό επιτευχθεί, σε επόμενη φάση σχεδιάζουν να απαιτήσουν το δικαίωμα επιστροφής των απογόνων των Αρμενίων στην Τουρκία, επιστροφή των χρημάτων και των περιουσιών τους, αναγνώριση αποζημιώσεων και, τέλος, επιστροφή εδαφών, για δημιουργία κράτους.
Με βάση τον ισχυρισμό τους, οι Τούρκοι το 1915 τέλεσαν γενοκτονία εναντίον των Αμρενίων και η Τουρκία θα πρέπει να αποδεχτεί αυτήν την ιστορική πραγματικότητα και να ζητήσει συγνώμη.
Η Τουρκία από την πλευρά της θεωρεί ότι όλα τα γεγονότα της περιόδου εκείνης πρέπει να εξεταστούν και να ερευνηθούν, απορρίπτοντας όμως τον ισχυρισμό ότι έγινε "γενοκτονία" εις βάρος των Αρμενίων.
Ο όρος Γενοκτονία καθιερώθηκε στο διεθνές δίκαιο με την έγκριση από τον ΟΗΕ, στις 9 Δεκεμβρίου 1948, της "Συνθήκης Πρόληψης και Καταδίκης του Εγκλήματος της Γενοκτονίας". Η συνθήκη αυτή, την οποία υπέγραψε και η Τουρκία, τέθηκε σε ισχύ στις 12 Ιανουαρίου 1951. Αργότερα, στις 26 Νοεμβρίου 1968, υπεγράφη η "Συμφωνία για τη Μη Παραγραφή των Εγκλημάτων Πολέμου και των Εγκλημάτων Εναντίον της Ανθρωπότητας", η οποία τέθηκε σε ισχύ στις 11 Νομεβρίου 1970. Την τελευταία ρύθμιση του δικαίου που αφορά το έγκλημα της Γενοκτονίας, τη Ρύθμιση της Ρώμης για το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, της 17ης Ιουλίου 1998, η Τουρκία δεν την έχει υπογράψει. Η Ρύθμιση αυτή έχει τεθεί σε ισχύ την 1η Ιουλίου 2002.
Με βάση τα παραπάνω, η "Γενοκτονία" είναι ένας τεχνικός νομικός όρος του διεθνούς δικαίου, όπως και η "Συγνώμη", η οποία όμως προϋποθέτει καταδίκη. Όμως η Συνθήκη του 1948 δεν μπορεί να ισχύσει για τα γεγονότα του 1915........
Επομένως οι ισχυρισμοί και οι απαιτήσεις των Αρμενίων δεν έχουν καμμία νομική ισχύ, με βάση το διεθνές δίκαιο, άρα δεν υπάρχει και θέμα "Συγνώμης", που προϋποθέτει καταδίκη με βάση το διεθνές δίκαιο.
Με δεδομένο ότι η νομική πλευρά του θέματος είναι αυτή που αναφέρθηκε παραπάνω, η υιοθέτηση μιας φιλοαρμενικής στρατηγικής από πλευράς της τουρκικής κυβέρνησης, σε πρώτη φάση θα δημιουργήσει μια πολιτική παραφωνία (ασυμφωνία) στην Τουρκία, ενώ, σε επόμενες φάσεις, θα αφήσει έκθετη την Τουρκία σε κάθε είδους πιέσεις που θα της ασκηθούν με διάφορους τρόπους, οι οποίες θα την οδηγήσουν στην αποδοχή ενός νέου πλαισίου λύσης του (αρμενικού) ζητήματος. Επομένως, η δημιουργία πολιτικής παραφωνίας (ασυμφωνίας) στο εσωτερικό της Τουρκίας και η δημιουργία προϋποθέσεων για άσκηση πίεσης στην Τουρκία, θεωρούνται σημαντικές πολιτικές επιτυχίες για την άλλη πλευρά.
Υπό τις συνθήκες που επικρατούν σήμερα, με βάση την παραδοχή ότι το θέμα της "Γενοκτονίας" των Αρμενίων δεν έχει νομικές διαστάσεις, μπορούμε να πούμε ότι η Τουρκία θα ήταν σε θέση να δεχτεί να εξεταστεί το όλο θέμα μόνο στο πλαίσιο των κοινωνικών επιστημών, με μια προσέγγιση στο πλαίσιο της ιστορίας, της πολιτικής και της πειθαρχείας(;). Στο πλαίσιο αυτό μπορούν να υιοθετηθούν οι έννοιες, οι όροι και οι πρόνοιες της συνθήκης του 1948 και της Ρύθμισης της Ρώμης για το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, του 1998, με μια προϋπόθεση: τα ευρήματα, οι μαρτυρίες και τα συμπεράσματα που θα εξαχθούν, δεν θα έχουν καμμία νομική ισχύ. Επίσης, αν και οι κοινωνικές επιστήμες είναι δυνατόν να έχουν έναν υποβοηθητικό ρόλο στην επίλυση διεθνών προβλημάτων και διαφωνιών, θα πρέπει να ληφθεί υπόψιν ότι δεν μπορεί να αποτελέσουν μέθοδο επίλυσης διεθνών προβλημάτων.....
Άρα, υπό αυτές τις προϋποθέσεις, θα μπορούσαν να υποστηριχτούν οι έρευνες για το θέμα με επιστημονικές μεθόδους. Μια κοινή επιτροπή ιστορικών που θα σχηματιστεί με βάση αυτή τη λογική, μπορεί να μειώσει την ένταση μεταξύ των δυο πλευρών και να προετοιμάσει το έδαφος για μια σφαιρική παρουσίαση όλων των γεγονότων της περιόδου εκείνης.

[1]Baskın Oran, “Μην κρατάτε δεμένη της Τουρκία”, Radikal, 14 Σεπτεμβρίου 2008; Semih İdiz, “Είναι δυνατόν να ζητηθεί συγνώμη από τους Αρμενίους”, Milliyet, 15 Σεπτεμβρίου 2008.
Πηγή: ΑSAM